Lịch Sử Hồ Quý Ly

Trong suốt chiều dài lịch sử Việt Nam, chắc rằng hiếm tất cả trường đúng theo một nhân vật lịch sử hào hùng nào lại tạo ra nhiều bất đồng quan điểm như hồ nước Quý Ly (một...

Bạn đang xem: Lịch sử hồ quý ly

Trong suốt chiều dài lịch sử Việt Nam, có lẽ rằng hiếm bao gồm trường vừa lòng một nhân vật lịch sử dân tộc nào lại tạo ra nhiều bất đồng quan điểm như hồ nước Quý Ly (một trường đúng theo khác cũng như là trường thích hợp của Nguyễn Phúc Ánh nói riêng và triều đại Nguyễn nói chung, mặc dù nhiên họ không xét mang đến ông làm việc đây). Hồ nước Quý Ly, ông mở ra vào thời è mạt, nổi lên như 1 con người dân có hoài bão, có tham vọng chấn hưng, cải tổ quốc gia về đều mặt, thậm chí còn dẹp quăng quật nhà Trần sẽ mục ruỗng để lập bắt buộc một triều đại mới, tuy thế rốt cuộc, những cách tân của ông tất yêu cứu vãn nổi tình thế giang sơn khi ấy. Vẻn vẹn bảy năm sau khoản thời gian ông dẹp Trần, lập Hồ, nhà Minh mang đại quân sang xâm lược, bên Hồ non trẻ phòng đỡ không nổi, nước mất bên tan, nước nhà rơi vào tay giặc, bạn dạng thân ông cùng tôn thất công ty Hồ bị tóm gọn và lấy sang Đại Minh, rồi chết nơi xứ người.
Trước đây, những sử gia vốn xếp công ty Hồ của hồ Quý Ly vào “ngụy triều”, chúng ta chỉ trích ông vị thân là tôi công ty Trần mà lại cướp nơi ở Trần, lạm cạnh bên tôn thất khiến cho lòng dân bất phục, rộng nữa, mẫu tội lớn nhất của ông là nhằm mất đất nước vào tay bên Minh. Dầu vậy, trong những năm gần đây, cũng đã có không ít luồng ý kiến xem xét lại về hai vấn đề công và tội của hồ nước Quý Ly, nhìn nhận và đánh giá kỹ hơn về những cơ chế cải giải pháp của ông. Luân phiên quanh hồ nước Quý Ly, sự việc công và tội vẫn là một chủ đề khiến tranh cãi, và cũng là 1 trong những chủ đề thú vị. Lịch sử dân tộc là những bài học mà tiền nhân nhằm lại cho hậu thế, để bọn họ xem xét, để học hỏi, cùng để đánh giá. Vậy thì nên đánh giá Hồ Quý Ly ra sao cho đúng đây?
Ông là bậc thiên tài với nỗi niềm bi phẫn vì chưng sinh ra nhầm thời, hay là người tội nhân thiên cổ vẫn đánh mất quốc gia vào tay giặc?

Hồ Quý Ly, sinh năm 1336 tại Đại Lai, Vĩnh Lộc (nay trực thuộc Thanh Hóa), về xuất phát của ông, các sử các thống tốt nhất là tiên nhân ông vốn người Chiết Giang, Trung Quốc. Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép rằng: “Quý Ly tên tự là Lý Nguyên, tự suy tổ sư là hồ Hưng Dật vốn bạn Chiết Giang, đời Hậu Hán thời Ngũ Quý sang làm Thái thú làm việc Diễn Châu. Sau đó làm nhà ở hương Bào Đột châu này, rồi là trại chủ. Đến đời Lý, có người lấy công chúa Nguyệt Đích, sinh ra công chúa Nguyệt Đoan, cho đời cháu thứ 12 là hồ nước Liêm dời đến ở mùi hương Đại Lai, Thanh Hóa, làm nhỏ nuôi tuyên úy Lê Huấn, tự đấy lấy Lê có tác dụng họ mình. Quý Ly là cháu tư đời của Huấn”
Ai là vị vua bạn ái mộ nhất trong lịch sử phong kiến nước ta ?Bài viết gửi vị nguyenhhien trong mục ý kiến - Tranh luậnfanbangparty.com
Như vậy, ông cha xa xưa của Quý Ly vốn là tín đồ Trung Quốc, cho đến lúc nhà Đường mất, trung hoa rơi vào binh lửa – thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc, phiên trấn các nơi nổi lên mèo cứ, mặt hàng loạt những tiểu quốc được thành lập và hoạt động rồi lại suy tàn. Dựa vào thế, Tĩnh thủy quân (tên đơn vị Đường gọi nước ta bấy giờ) dần dần ly khai khỏi trung hoa rồi từ từ tự công ty nhờ chúng ta Khúc, rồi tiếp đến một khoảng chừng thời gian ngắn thêm một đoạn chịu thuộc bên Nam Hán, kế đến Dương Đình Nghệ kế nghiệp bọn họ Khúc và sau cuối là Ngô Quyền ngừng lệ thuộc hoàn toàn. Nhân bởi vì loạn lạc, ông cha của hồ Quý Ly lịch sự Diễn Châu ở nước ta sinh sinh sống (nay ở trong Nghệ An) vào đời công ty Hậu Hán (khoảng năm 947 – 951), rồi sau khi xảy ra loàn 12 sứ quân thì chúng ta Hồ dời vào trong mùi hương Bào Đột làm cho trại chủ. Rồi sau mang đến thời Lý (không rõ là thời vua nào) thì trong bọn họ có fan lấy Nguyệt Đích công chúa, rồi mang lại đời thứ 12 là hồ nước Liêm thì dời công ty vào Thanh Hóa làm con nuôi tuyên úy Lê Huấn, nhân đó mang Lê làm họ. Cho đến trước lúc lên ngôi, hồ Quý Ly vẫn để tên là Lê Quý Ly, lên làm cho vua rồi mới cải lại chúng ta Hồ như cũ.
Quý Ly thuở nhỏ tuổi theo học võ của ông Nguyễn Sư Tề, là anh kết nghĩa với bé ông là Nguyễn Đa Phương sau đây làm tướng đơn vị Trần. Quý Ly từng đỗ thi Hương, rồi đỗ khoa Hoành từ. Quý Ly bao gồm hai người chị em con bà cô về sau đều thành cung nữ của vua Minh Tông với cả hai bà hầu như sinh ra vua - bà Minh từ bỏ hoàng thái phi hiện ra vua Nghệ Tông, bà Đôn trường đoản cú hoàng thái phi có mặt vua Duệ Tông. Mặc dù thế, cần mãi cho đến khi vua Nghệ Tông đăng vương thì Quý Ly mới bước đi vào võ đài thiết yếu trị và lộ diện chương sau cuối trong lịch sử dân tộc triều Trần.
Tuy nhiên, nói vậy không tồn tại nghĩa Quý Ly không tồn tại thực tài, không tồn tại thực tài sao đỗ được thi Hương? hơn thế nữa, làm việc thời è mạt, khi triệu chứng đổ nát xẩy ra từ tw đến địa phương, quan tiền lại tham ô, nhũng nhiễu, vua chúa thân vương vãi cũng không hơi hơn là mấy, fan tài không có cơ hội đem kĩ năng ra thi thố góp dân góp nước thì Quý Ly thực là một trong người tài bao gồm đất dụng võ, nhưng mà tài là tài thiệt chứ chẳng yêu cầu tài vờ như bao nhiêu quan lại. Ấy vậy, đích thực thì Quý Ly được bước đi vào quan tiền trường, một phần lớn cũng nhờ công phò tá vua Nghệ Tông giành lại ngôi báu, lại thêm phần Quý Ly cũng được tính là người nhà đất của vua, cũng phải bao gồm số gồm má bắt đầu được chứa nhắc, kể ra cũng bi hài.
Việc đăng vương của vua Nghệ Tông cũng lắm gian nan chứ không còn đơn giản. Sau hai đời vua Anh Tông cùng Minh Tông phồn thịnh (sử điện thoại tư vấn là Anh Minh thịnh thế) thì đến đời vua Dụ Tông, thiết yếu sự ban đầu đổ nát, cũng bởi vua Dụ Tông ham ăn chơi hưởng lạc, quăng quật bê việc triều chính, để cho gian thần lũng đoạn, tứ nghiệp văn miếu là Chu An dâng sớ xin vua chém bảy thương hiệu nịnh thần (Thất trảm sớ nổi tiếng thiên hạ) cơ mà vua không nghe, đủ biết đơn vị Trần đang đi vào hồi mạt. Đến năm 1369, vua Dụ Tông mất khi bắt đầu 34 tuổi nhưng không có con nối dõi, Hiến tự Hoàng thái hậu mang đến đón nhỏ của Cung Túc vương è Nguyên Dục - anh vua Dụ Tông - tên là Nhật Lễ vào nối ngôi, thay đổi niên hiệu thành Đại Định. Tuy nhiên, Nhật Lễ không còn có chút ngày tiết thống è cổ gia nào, hắn nguyên là chúng ta Dương chứ chưa hẳn họ Trần. Sách Khâm định Việt sử thông cưng cửng giám mụcchép rằng: "Trước kia, tín đồ phường trò, thương hiệu là Dương Khương, diễn tích Tây vương mẫu dâng trái bàn đào, vợ hắn vào vai Tây vương vãi mẫu. Cung Túc vương Nguyên Dục cảm bạn nữ đẹp, lấy làm vợ. Lúc ấy nàng đang có mang; rồi hình thành Nhật Lễ. Nguyên Dục thừa nhận làm nhỏ mình. Kịp lúc Dụ Tông mất, không tồn tại con kế tự, có để di chiếu mang đến Nhật Lễ nối ngôi".
Như vậy, Nhật Lễ vốn là người ngoại tộc, nhờ như ý và mưu mô của chị em mình mới được lên nối ngôi, cho đến lúc lên ngôi, Nhật Lễ vẫn tiếp tục ngỡ mình họ Trần, là nhỏ của Cung Túc vương. Nhưng sau khoản thời gian lên ngôi, mang đến là tôi đã nắm được cả dương thế rồi, mẹ Nhật Lễ mới nói thực sự cho hắn rồi suy tính việc xóa khỏi họ Trần nhưng lấy người đời về mang đến họ Dương. Nhật Lễ đăng quang cũng chỉ ăn chơi trác táng không lo triều chính, lại thêm việc ý muốn phế è lập Dương nên những quan đại thần tỏ ý không vừa lòng, trong cả Hiến từ bỏ thái hậu cũng ân hận hận bởi vì trót lập Nhật Lễ chứ không cần lập Cung Định vương è Phủ. Rồi chỉ vài tháng sau thời điểm lên ngôi, Nhật Lễ hại bị tiêu diệt Hiến tự thái hậu, tôn thất bên Trần nhân đó làm binh trở nên định phế truất truất Nhật Lễ mà lại không thành, những bị giết mổ cả, trong các số ấy có cả hai người con của Thiên Ninh công chúa. Cung Định vương vãi Phủ chính vì thế sợ bị hại buộc phải bỏ Thăng Long trốn lên trấn Đà Giang rồi lôi kéo tôn thất đơn vị Trần dấy binh phân phát Nhật Lễ, Quý Ly cũng theo phò Cung Định vương. Cung Định vương ngầm hứa hẹn với những em là Cung Tuyên vương è cổ Kính, Chương Túc quốc thượng hầu trần Nguyên Đán và Thiên Ninh công chúa họp binh sống Đại Lai, ngơi nghỉ Thăng Long thì bao gồm Thiếu úy è cổ Ngô Lang làm cho nội gián, ông được Nhật Lễ vô cùng tin dùng, lại thế trong tay toàn bộ quân nhóm Thăng Long nên mọi khi Nhật Lễ không nên ông đem quân đi dánh dẹp, ông những gửi quân đến mang đến Cung Định vương cả, vì thế nên quyền năng của Cung Định vương càng ngày lớn.
Tháng 11 năm 1370, Cung Định vương dẫn quân kéo về Thăng Long truất phế truất Nhật Lễ, giáng xuống có tác dụng Hôn Đức công. Cung Định vương vãi lên ngôi, để niên hiệu là Thiệu Khánh, ân xá cho thiên hạ, ông đó là vua Nghệ Tông.
Tuy nhiên, Nghệ Tông vốn không tồn tại mong ước ao làm vua, ông vốn là tín đồ văn nhã, yêu thương văn chương, thi ca, lại cũng ưa chữ "Nhàn". Ngay lập tức từ khi còn là Cung Định vương, ông đang tỏ ra là 1 trong những người hiền, mà lại là hiền do tài văn chương, tính tình hòa nhã, lại không có tham vọng tranh ngôi đoạt vị. Câu hỏi ông dấy binh rồi lên ngôi, cũng đầy đủ là việc cực chẳng đã, lại cũng vì không thích để mất nhân gian vào tay ngoại tộc, các em của ông, thuộc với những người phò tá các khuyên như vậy yêu cầu ông new hạ quyết tâm được. Nghệ Tông không tương thích làm vua vào thời è cổ mạt này, khi xã hội đã mục ruỗng, tầng lớp kẻ thống trị thối nát từ bỏ gốc cho ngọn, vì ông vốn ưa chữ "Nhàn", mà trong thời trằn mạt, có muốn nhàn cũng không thể được.
Nghệ Tông dấy binh rồi lên ngôi bởi vì không nỡ để người đời nhà Trần rơi vào tình thế tay ngoại tộc, nhưng bi kịch thay, khi vẫn lên ngôi, chính bản thân ông lại trao quyền vào tay ngoại thích. Trường hợp coi lịch sử hào hùng là những bài học, thì cùng với trường phù hợp vua Nghệ Tông, đó là bài bác học về phong thái dùng người. Ông thăng mang lại Nguyễn Nhiên lên chức Hành khiển, rồi lại thăng chức Tả tham ty chính sự dù Nguyễn Nhiên không hề biết chữ, những lần cần phê giấy tờ thì vua Nghệ Tông phải cho người viết chữ mang đến Nguyễn Nhiên vẽ theo, thậm chí còn có khi chính vua cũng nên viết hộ - ông tin dùng Nguyễn Nhiên như vậy chỉ vì chưng ông ta bao gồm công can gián dịp vua còn là một Cung Định vương! dẫu vậy đó chưa hẳn tất cả, vì cái lỗi lớn số 1 của ông, có lẽ rằng là trao rất nhiều quyền vào tay Quý Ly, vị Quý Ly theo phò ông khôn cùng trung thành, lại cũng là người trong bọn họ (như đã nói, Quý Ly có hai người mẹ bà cô đa số là cung nữ của vua Minh Tông). Quý Ly là người tài, điều ấy thì đúng, nhưng Quý Ly cũng là tín đồ đầy tham vọng. Bản thân Nghệ Tông sau này chắc hẳn rằng cũng đã nhận được ra cái ước mơ tột cùng của Quý Ly, dẫu vậy ông không được quyết vai trung phong để phế quăng quật Quý Ly, mà có lẽ rằng cũng vì khiếp sợ phe cánh của Quý Ly, tuy nhiên như thế, thiết yếu vua Nghệ Tông đang trao cái thời cơ vào tay Quý Ly, ông sẽ gián tiếp tiếp tay cho Quý Ly cướp khu nhà ở Trần. Tuyến phố đế vương của Quý Ly được mở ra, một trong những phần cũng vị Nghệ Tông. Từ lúc Nghệ Tông lên ngôi năm 1370, đến khi Thiếu Đế bị Quý Ly phế năm 1400 là 30 năm, Quý Ly từ một kẻ theo hầu Cung Định vương, dần bước lên ngôi tối đa thiên hạ, cái ước mơ của Quý Ly không người nào không nhìn thấy, chỉ mỗi vua Nghệ Tông là ko thấy, cho đến khi lờ mờ nhấn ra, thì đã quá muộn, sự vẫn rồi, cần thiết cứu vãn được nữa. Năm đời vua cuối cùng trong phòng Trần, nói trực tiếp ra gần như bị Quý Ly thao túng, thậm chí là có vua chết dưới tay Quý Ly (như vua truất phế Đế với vua Thuận Tông).
Trách ai đây? Trách vua Nghệ Tông đang quá mê muộn tin dùng Quý Ly, để mang lại nỗi bị Quý Ly thao bí mà không bận tâm, ra tay làm thịt cả cháu mình là vua truất phế Đế, để bé mình là Trang Định vương trằn Ngạc chết dưới tay vị đại thần ông tin sử dụng mà ko mảy may nghi ngờ? Trách vua Thuận Tông quá yếu đuối, để cơ nghiệp đơn vị Trần quan trọng cứu vãn nổi nữa? Trách tôn thất nhà Trần mưu giết mổ Quý Ly mà không quyết đoán, để vạ lây ngay sát 400 fan đổ máu? Trách ai? hoàn toàn có thể trách ai khi Quý Ly vẫn nắm vô số quyền hành, phe phái đã đủ, cũng muốn hại cũng khó, mà vô ích rồi cũng chưa dĩ nhiên cứu nổi một triều đại đã mạt, đã mục ruỗng, đã đổ vỡ đến không còn có thể cứu được nữa. Trằn mạt bao gồm Quý Ly, cũng như Lý mạt gồm Thủ Độ, toàn bộ đều là vòng xoay của số mệnh, nhưng do lẽ làm sao Thủ Độ về sau vẫn tất cả tiếng thơm dù ông cũng tàn độc không thua kém với Lý triều, còn Quý Ly lại chịu đựng tiếng xấu mang lại ngàn đời, cho dù ông cũng không khác Thủ Độ là bao?
Trần Thủ Độ phế truất Lý lập Trần, hồ Quý Ly phế trần lập Hồ. Con đường đế vương của mình giống nhau mà cũng không giống nhau. Giả dụ như Thủ Độ đang dẹp bỏ một Lý triều mục nát, lập phải một è triều hùng mạnh kéo dãn dài ngót 175 năm, bố lần đánh chiến thắng quân đội Mông Cổ tàn bạo, thì Quý Ly cũng đã dẹp vứt một trần triều đổ vỡ, tan nát cùng lập cần một triều đại mới.
Hồ Quý Ly, è Thủ Độ, cả hai mọi là phần lớn tay gian hùng, cả hai có chỗ tương đương nhau, cùng cũng khác nhau. Loại giống nhau là họ các từ chỗ không tồn tại quyền lực gì, dựa vào tài thao lược mà dần tùy chỉnh cấu hình phe cánh, sức mạnh để bước mỗi bước trên con phố đế vương vãi đầy nguy hiểm, vì chỉ cần bước sai một bước, là cả họ sẽ bị diệt vong. Chúng ta đều đã đi đến đích, nhưng mà nếu Thủ Độ truất phế Lý bằng một cách có vẻ như ôn hòa hơn khi sắp đặt một cuộc nhịn nhường ngôi không ngã xuống (dĩ nhiên sau đó máu đổ không ít đến kinh hoàng, tôn tộc bên Lý bị sát hại, thậm chí bị tóm gọn đổi họ, có người phải vượt hải dương lánh sang xứ người), cơ mà Thủ Độ cũng ko giành đem ngai vàng mang đến mình, nhưng ông dành cho cháu mình, tức thị nhìn dường như ít tham vọng hơn, cao thâm hơn bởi ông tỏ rõ là Lý triều đã mạt, mang đến lúc chuyển đổi triều đại thì Quý Ly lại tự mình giành rước ngôi cao, thẳng tay tàn sát công khai tôn tộc công ty Trần, nghiền Thuận Tông dường ngôi mang đến thái tử An mới tía tuổi lên ngôi Thiếu Đế, rồi chỉ hai năm sau phế bỏ Thiếu Đế cơ mà tự lên ngôi. Không dừng lại ở đó nữa, cái việc Quý Ly thay tên nước trường đoản cú Đại Việt quý phái Đại ngốc cũng không thực sự được ủng hộ.
Theo ý ông, Đại Ngu, là an vui lớn, là sự an toàn lớn, là cầu mơ của ông về một đất nước yên bình, nhưng cũng có người đến rằng, lẩn thẩn là đần độn Thuấn, Quý Ly viết tên nước là Đại Ngu, là bao gồm ý hướng đến Trung Quốc, hướng về cội mối cung cấp của ông. Thật sự ý của Quý Ly là như vậy nào, ông chỉ có ý giữ hộ gắm mong muốn một đất nước bình an qua cái brand name Đại Ngu, hay ông thực tất cả ý nhắm đến Trung Quốc, tự dìm mình thuộc dòng dõi ngớ ngẩn Thuấn - mà việc đổi lại họ thành Hồ cũng có ý như vậy?
Thực sự mà nói, vấn đề Quý Ly phế truất Trần, là vấn đề không thể kiêng được, Trần vẫn mạt, tất yêu cứu vãn nổi nữa rồi, nó sẽ mục ruỗng từ gốc mang lại ngọn, tất cả chữa, thì cũng chỉ thế chừng được một chốc, một khoảng chừng mà thôi, ao ước trị dứt, chỉ gồm một cách là nhổ nhảy cả gốc rễ nó lên, trồng vào đó một chiếc cây mới, một triều đại mới. Chứng trạng Đại Việt thời è cổ mạt, đối với thời Lý mạt cũng chẳng kém gì, mà có lúc còn tệ hại hơn, quan lại ăn chơi, nhũng nhiễu, bỏ bễ triều chính, gian thần lũng đoạn triều chính, nhân dân cực khổ. Trường hợp Lý mạt bao gồm loạn Quách Bốc thời vua Cao Tông khiến tình trạng cat cứ nổi lên, cũng là cơ hội cho trằn gia bước đi vào võ đài thiết yếu trị, thì trằn mạt tất cả loạn Nhật Lễ, rồi tiếp nối là Chiêm Thành nhũng nhiễu, tạo thời cơ cho hồ Quý Ly bước chân vào con đường đế vương. Trong tình trạng như vậy, chẳng riêng rẽ gì Quý Ly, mà bất cứ một ai có tài, lại ý muốn vì dân vì nước các sẽ vực dậy lật đổ triều đại đang mục ruỗng. Cái việc Quý Ly nạm Trần, thực thụ cũng là vấn đề tất yếu, chủ yếu ra Quý Ly đã ước muốn cải cách tổ quốc từ trước khi ông lên ngôi lâu lắm rồi, tự những chế độ cải giải pháp mà ông dơ lên và cho thi hành. Cùng với những cải tân ấy, ông hy vọng muốn phục sinh lại một Đại Việt hùng cường, một nước nhà mạnh mẽ, nhân vật đã làm tan quân Mông Cổ cường bạo. Thừa trình cách tân ấy mỗi bước đưa Quý Ly thăng tiến, lúc đầu là từ bỏ chức quần thể Mật viện đại sứ đến Đồng bình chương sự, rồi đến Phụ chính Thái sư Nhiếp chính, rứa trọn quyền lực tối cao trong tay. Những cơ chế cải cách của ông, các là những cơ chế mang tầm quan sát vượt xa thời bấy giờ, hiện thời nhìn lại, chúng ta không khỏi bái phục cái tầm nhìn vượt thời của ông.
Nhưng bao gồm khi, mới quá chưa kiên cố đã hay, tiên tiến và phát triển quá chưa dĩ nhiên đã tốt, có lúc còn phản tác dụng. Giống như trường vừa lòng của hồ Quý Ly, những cải cách của ông, thời bấy giờ chẳng mấy ai hiểu, với chẳng mấy ai tin. Để so sánh, những cải tân của ông cũng na ná cuộc đổi thay pháp của yêu đương Ưởng đời Tấn Hiếu Công thời Chiến Quốc, cũng bị phản đối nóng bức vì hễ chạm không ít đến quyền hạn của quý tộc, làm hòn đảo lộn cả đơn nhất tự xóm hội thời bấy giờ. Những chính sách của Quý Ly cũng đem đến những xáo trộn y hệt như vậy. Chỉ tiếc là, biến pháp yêu đương Ưởng có thời hạn để phát huy tác dụng, để rồi khiến Tần cường thịnh, còn cách tân của hồ Quý Ly thì không có đủ thời gian để phát huy, để rồi khiến những cải cách ấy chìm vào quên lãng.
Hồ Quý Ly, ông đã gửi ra hàng loạt những cải tân về gần như mặt, từ thiết yếu trị, ngoại giao cho tới kinh tế, quân sự. Ông đang cho cải sinh lại cỗ máy quan lại hiện nay - vốn đã mục nát bởi việc phụ thân truyền con nối, cứ là tôn thất thì sẽ làm cho quan, dẫn tới sự việc người tài không tồn tại đất dụng võ, mà kẻ vô năng thì lại ngồi sinh hoạt chức cao.
Năm 1375, chỉ 4 năm sau thời điểm nhận chức khu Mật viện đại sứ, Quý Ly đã ý kiến đề nghị cải cách máy bộ quan lại bằng vấn đề “chọn các viên quan tín đồ nào có tài năng năng luyện tập võ nghệ thông liền thao lược thì ko cứ là tôn thất, số đông cho làm tướng coi quân”, ông đã chú ý ra việc phải trọng dụng tín đồ tài thì mới có thể có thời cơ chấn hưng khu đất nước, cái máy bộ quan lại trằn mạt nó sẽ mục nát cả rồi, đề nghị thay đổi, không thể cách nào khác.
Không chỉ vậy, Quý Ly còn tích cực và lành mạnh đưa ra các cơ chế cải giải pháp về cả tài chính lẫn tài chính, điển hình là việc phát hành tiền giấy. Năm 1396, ông cho ban hành tiền giấy, hotline là chi phí “Thông bảo hội sao” để gắng cho chi phí đồng. Sách Khâm định Việt sử thông cương giám mục chép về chế độ tiền giấy cùng lệ đổi như sau: “Loại 10 đồng vẽ rau xanh rong, các loại 30 đồng vẽ thủy ba, một số loại 1 chi phí vẽ đám mây, các loại 2 chi phí vẽ con rùa, một số loại 3 tiền vẽ bé lân, loại 5 tiền vẽ nhỏ phượng, nhiều loại 1 quan liêu vẽ nhỏ rồng. Bạn nào làm cho giả phải tội tử hình, tịch thu điền sản sung công. Lúc tiền giấy sẽ in xong, hạ lệnh mang đến dân được lấy tiền thực đổi đem tiền giấy: cứ một quan tiền tiền thực chất đổi mang tiền giấy một quan hai tiền”. Việc phát hành chi phí giấy, theo Quý Ly là để tiện sử dụng, hình như cũng còn một mục đích nữa là để thu thập đồng, sắt làm cho nguyên liệu chế tạo vũ khí quân sự. Ngay lập tức từ cầm cố kỷ 14-15, Quý Ly đã quan sát ra điểm quan trọng đặc biệt là đồng-sắt không phù hợp cho giao thương buôn bán, mà cần sử dụng tiền giấy sẽ dễ dãi hơn nhiều. ở bên cạnh đó, ông còn đặt ra phép hạn điền năm 1397, điều khoản số ruộng tối đa của quý tộc, năm 1401 đặt ra phép hạn nô để hạn chế số nông nô, nô tì, năm 1402 đặt lại thuế mang lại phù hợp. Việc giáo dục, thi cử cũng rất được Quý Ly chú ý, nếu như trước đây, những kỳ thi chỉ luân chuyển quanh văn thơ, rồi kỳ tích thì cùng với Quý Ly, ông chuyển vào cả thi toán và những môn khoa học, đôi khi đề cao thâm chữ Nôm, ngôn từ của dân tộc. Bên dưới thời công ty Hồ, trường học được triều đình mở mang lại tận lỵ sở, phủ, thay vị trước đó chỉ sinh hoạt chốn đô thành mới có, vậy là ông rất suy nghĩ giáo dục, cho sự cải tiến và phát triển của fan dân đó chứ?

Bản vẽ tờ tiền Thông bảo hội sao
Quý Ly có hai người đàn ông nổi tiếng, một là Nguyên Trừng, ông tổ của súng thần cơ, một kỹ sư thiên tài về phần đa mặt, một là Hán Thương, người sau đây kế ngôi ông. Nguyên Trừng cũng là một kĩ năng hiếm có, vì chưng vậy, chẳng lẽ nào Quý Ly không tận dụng kĩ năng ấy. Sức mạnh quân sự quốc chống được tăng cường, củng cụ và cải tiến, Nguyên Trừng đã sản xuất được súng thần cơ, gọi là “Thần cơ sang trọng pháo” – một phát kiến vĩ đại. Ngay lập tức từ khi còn chưa lên ngôi, Quý Ly vẫn ý thức được vấn đề thế làm sao rồi Đại Minh cũng trở nên sinh sự, vì Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương, tương tự như ông, quá làm rõ rằng nai lưng triều 1 thời hùng mạnh hiện nay đã suy yếu, suy yếu mang đến cùng cực. Thời xưa Trần triều tử tế đánh tan quân Mông Cổ mang lại tận bố lần, thì nay suy yếu đến độ Chiêm Thành cũng mấy lần đánh tan quân nhóm nhà Trần, giật phá Thăng Long, thịt được cả vua Duệ Tông, trường hợp mà không có sự xuất nhan sắc của è Khát Chân, e rằng vua tôi nhà Trần đang táng mạng dưới tay vua Chiêm Chế Bồng Nga lâu rồi. Nai lưng triều, lúc hưng thịnh thì họ trẻ trung và tràn trề sức khỏe đến khiếp hoàng, thời gian suy yếu hèn thì suy yếu mang đến cùng cực, đến thảm hại, thật bi hài.
Bởi vày lẽ đó, Quý Ly hiểu được ông rất cần được chấn chỉnh lại sức khỏe quân sự, phải làm cho tổ quốc có một đội nhóm quân hùng cường chuẩn bị chống lại ngoại xâm. Bởi lẽ đó, ở bên cạnh việc cách tân vũ khí, sản xuất Thần cơ sang pháo, thuyền chiến Cổ lâu, ông cũng đặt ra phép hộ tịch, nó cũng như việc kê khai dân số bây giờ. Dựa vào vậy, hồ nước Quý Ly biết chính xác trong nước tất cả bao nhiêu trai tráng, rồi nhờ đó tuyển chọn những người dân khỏe mạnh, cấp tốc nhẹn nhằm thay cho những người già cả, yếu hèn đuối. Cũng nhờ đó, quân nhóm nhà hồ được xem là một trong những đội quân hùng mạnh mẽ nhất và được trang bị hiện đại nhất, quá trội đối với quân Minh, ở cả hai mặt thủy bộ.

Ấy vậy mà lực lượng hùng khỏe mạnh ấy vẫn thất bại, vẫn để giang sơn rơi vào tay giặc, chính vì đâu? cải cách của ông về những mặt, cùng nó có ích cho sự cách tân và phát triển của đất nước, mà lại đến ở đầu cuối vẫn bị phản bội đối kịch liệt, chính vì đâu?
Nó gói gọn lại trong lời nói của hồ Nguyên Trừng trước cuộc tử trận với trăng tròn vạn đại quân Minh dưới danh nghĩa “Phù Trần khử Hồ”, một câu nói cất đầy nỗi bi phẫn, sẽ hơn 600 năm vẫn tồn tại nguyên sự nhức đớn: “Thần không lo ngại đánh, chỉ hại lòng dân ko theo”
Lòng dân không tuân theo nhà Hồ, nhưng mà vẫn hướng về một trần triều vẫn mất, một è cổ triều mà trước kia chỉ dăm chục năm, tín đồ dân còn ao ước lật đổ. Lòng dân tại sao lại vẫn cứ nhắm đến một triều đại đang mục nát, đang thối ruỗng?
Hồ Quý Ly vẫn dẹp bỏ Trần triều mục nát, đó xong xuôi khoát là một trong điều tốt, ngay lập tức chính tín đồ dân trước này cũng đã hằng mong muốn một triều đại mới tốt đẹp hơn, mà thậm chí ngay cả một số trong những tôn thất công ty Trần, biết rằng vấn đề Quý Ly phế nai lưng cũng chỉ với chuyện trước sau. Ấy vậy mà đến khi ông thực sự phế nai lưng lập hồ rồi, thì lòng dân lại không theo, vì lẽ nào mà lại như thế?
Thay thay đổi triều đại là chuyện hệ trọng liên quan đến vận mệnh quốc gia, yêu cầu thực sự khôn khéo mới không có tác dụng nhân tâm đổi thay động. Thủ Độ cũng tương tự Quý Ly, cũng một tay ráng quyền binh rồi bắt đầu phế quăng quật Lý triều, đem trần giới về đến nhà Trần, dẫu vậy sử sách nói đến hai bài toán này với hai giọng trọn vẹn khác nhau.
Một mặt là “nhường ngôi”, một bên là “ép thoái vị”, thực chất hai việc chẳng hề khác biệt là bao, Thủ Độ cũng xay vua Huệ Tông nhịn nhường ngôi mang lại công chúa Chiêu Thánh, không giống nào việc Quý Ly ép vua Thuận Tông nhường ngôi mang đến thái tử An? Nhưng vụ việc là biện pháp xử lý của hai bạn khác nhau, một bên có vẻ mềm mỏng, lặng bình hơn, còn một bên lại bá đạo, lại tàn độc.
Sau khi thiên hạ về tay nhà nai lưng thì Thủ Độ mới ra tay dẹp bỏ hẳn các thế lực phòng đối và cat cứ, và mang lại tận năm 1232 – 7 năm sau khoản thời gian ông giành thiên hạ thì mới ra tay hạ giáp tôn tộc công ty Lý, cơ mà vụ án đó vẫn còn thuộc dạng nghi án, là do dự thật tuyệt không.
Còn Quý Ly, ngay từ năm 1388, vua phế truất Đế sẽ bày mưu trừ Quý Ly nhưng không thành, dẫn đến họa gần cạnh thân, mà cay đắng thay, lại do thiết yếu thượng hoàng Nghệ Tông ban lệnh bởi bị hồ nước Quý Ly thao túng. Rồi cho tới suốt trong thời gian sau đó, sĩ phu, tôn thất bên Trần luôn luôn tỏ ý bội nghịch đối Quý Ly, tới cả ông yêu cầu tính việc dời đô về Vĩnh Lộc. Hồ Quý Ly ngay lập tức từ lúc còn chưa lên ngôi, dường như không có lấy được lòng dân Thăng Long, không có lấy được lòng dân ở đế kinh rồi. Đến năm 1399, chỉ 1 năm ngoái khi phế Trần, ông cho người giết vua Thuận Tông, rồi Thái bảo è cổ Nguyên Hãng cùng Thượng tướng mạo quân nai lưng Khát Chân cũng mưu thịt Quý Ly mà không thành, ngay gần 400 fan bị trực tiếp và bị xử tử. Chứng kiến những sự tàn ác thái quá như vậy, chắc hẳn rằng nào lòng dân còn hoàn toàn có thể tin theo? hơn nữa, lúc phế Trần, hồ nước Quý Ly đang 64 tuổi, nhưng mà vẫn tiến bước ngôi cửu đỉnh, nó làm cho nhân dân thấy rằng: vấn đề phế è cổ là để thỏa cái ước mơ tột đỉnh của phiên bản thân ông, chứ chưa phải vì lo đến dân đến nước!
Mặc dù chỉ vài mon sau ông vẫn nhường ngôi cho con thứ là hồ nước Hán Thương, còn ông lên làm cho Thượng hoàng, nhưng mà đã muộn, nước cờ này, ông đã đi sai mất rồi.
Chúng ta luôn nói về những cách tân của hồ Quý Ly là bao gồm tầm chú ý vượt thời đại, nhưng bởi vì thế nó cũng nảy sinh ra một vấn đề: thời đó không có ai hiểu, và không một ai tin nó sẽ thành công xuất sắc và gồm lợi. Những cơ chế về giáo dục thì còn đỡ, mà lại còn những chế độ hạn điền, hạn nô hay nhất là việc phát hành tiền tài thì hồ nước Quý Ly bị bội nghịch đối kịch liệt.
Hạn điền, hạn nô là những chính sách động chạm trực tiếp tới nghĩa vụ và quyền lợi của thế hệ quý tộc, không lẽ gì họ lại vui vẻ đồng ý việc kia xảy ra. Và vấn đề phát hành chi phí giấy, khoác dù và đúng là nó bao gồm tầm quan sát đi trước thời đại thật, nhưng mà ở thời khắc ấy, dễ dàng và đơn giản là nó chưa phù hợp, mà tất cả lẽ bản thân hồ nước Quý Ly chuyển ra chính sách dùng tiền giấy đa phần là để tích lũy đồng sắt làm nguyên liệu sản xuất vũ khí chứ ông cũng không thực có niềm tin rằng tiền giấy hoàn toàn có thể lưu thông dễ dàng. Vì sao lại nói như thế? bởi vì ngay sau khi lên ngôi, hồ nước Quý Ly vẫn cho thiết kế ngay đồng tiền đồng Thánh Nguyên thông bảo, trường hợp thực sự tin tưởng vào chi phí giấy, hà cớ gì ông còn nên cho thành lập thêm tiền đồng? Về chế độ tiền giấy - chi phí đồng này, thực thụ khá tinh vi vì ý định nâng cao của hồ Quý Ly, không còn đơn giản.

Đồng tiền Thánh Nguyên thông bảo
Vậy ngoại trừ mục đích thu thập đồng sắt làm cho nguyên liệu sản xuất vũ khí thì hồ nước Quý Ly còn muốn đạt được điều gì thông qua việc sản xuất tiền giấy?
Thứ nhất, chắc rằng ông cho in tiền là vì ông phan xuân cần tiền.
Xem thêm: Các Món Ăn Với Nấm Rơm - 7 Cách Chế Biến Nấm Rơm Tươi
Đơn giản vậy thôi, vì nhìn lại thời trằn mạt bấy giờ, tình hình giang sơn ngày càng tồi tệ, Chiêm Thành thường xuyên cho quân chiếm phá, quấy nhiễu, kho báu trống rỗng, triều đình ko thể kiểm soát điều hành tình hình. Sách Đại Việt sử ký kết toàn thư chép rằng vào khoảng thời gian 1378 dưới đời vua truất phế Đế, quân Chiêm Thành lại ra cướp tách ở vùng Nghệ An: "giặc tiến công vào khiếp sư, bắt fan cướp của rồi về….Bấy giờ đang xuất hiện việc sử dụng binh mà kho tàng trống rỗng. Vua nghe lời Đỗ Tử Bình tăng thuế để sở hữu ngân sách. Tử Bình bắt chiếc phép đánh thuế dung ở trong phòng Đường, thuế má lại nặng trĩu thêm". Tiền đã không tồn tại mà còn bị cướp tách bóc luôn luôn, vì vậy vua truất phế Đế bắt đầu nảy ra cái sáng kiến là "đem chi phí đi giấu", cũng theo sách Đại Việt sử ký kết toàn thư thì sang năm 1379, tháng 9, vua cho những người chở sản phẩm xe chi phí đi giấu ở núi Thiên Kiện. Lịch sự tháng 10 lại đem giấu một lô nữa ở thành phố lạng sơn nhưng xấu số là chiếc lô này mất trắng bởi sau này có thiên tài, chỗ chứa tiền bị vùi mất phân vân ở đâu.
Như vậy, chúng ta rõ một điều là vào thời gian cuối đời Trần, quốc khố gần như là rỗng ko chẳng tất cả gì, triều đình lại coi tiền đồng như kho báu, là gia sản quý giá đề xuất mới đến đi chôn. Vua nai lưng sợ mất gia sản nên đem giấu tiền vào chỗ không một ai biết, ngõ hầu đó là một trong những khoản tàng trữ như lương thực, đồ vật ; chứa tiền đi nhằm sau này rất có thể lấy ra sử dụng. Không loại trừ đây cũng là ý kiến của hồ nước Quý Ly vày như vẫn biết, vấn đề phát hành tiền giấy xảy ra vào năm 1396 mà cho đến tận năm 1398, triều đình vẫn tồn tại cho lấy tiền đi chôn giấu, chứa giữ. Lúc ấy Quý Ly thực sự vẫn nắm đa số quyền hành, không tồn tại lý gì ông không biết việc ấy, vậy nhưng mà ông cũng ko phản đối triều đình đem tiền đi chôn. đúng ra ông đã rất có thể thu đem số tiền này để đúc vũ khí, giả dụ thật sự có nhu cầu. Phù hợp ông cũng như vua coi tiền là gia tài cần duy trì kỹ, sau này có thể dùng mang lại ? hợp lý và phải chăng ông đã không tin giá trị chi phí giấy ngay từ ban đầu?
Việc cho phát hành tiền giấy, chẳng qua là một trong những biện pháp tức thời của hồ nước Quý Ly để triều đình... Gồm tiền chi phí mà thôi. Không có tiền thì phải làm nên tiền. Tạo ra tiền giấy dễ hơn chi phí đồng cực kỳ nhiều. Mong mỏi làm chi phí đồng phải tìm kiếm được nguồn đồng, phải bao gồm thợ đúc, phải tổ chức triển khai phân phối. Toàn bộ các vận động này cần chi tiêu và thời gian, không thể thực hiện trong thời hạn ngắn. Cơ mà lúc kia thì thời gian cấp bách, còn thừa nhiều chế độ phải thực hiện, xây đắp tiền giấy là một trong những biện pháp tức thời, tốn ít thời hạn mà cấp tốc chóng đưa về cho triều đình một số tiền khổng lồ. Thêm nữa là, hồ nước Quý Ly cần sử dụng 1 quan tiền tiền đồng thay đổi 1 quan 2 tiền giấy, tức thị ông buộc phải in nhiều tiền giấy hơn để đổi, mà có thể gì hồ Quý Ly chỉ in ngần ấy chi phí giấy? phải nhớ ông nuốm trong tay quyền lực tối cao tột đỉnh, triều đình lại độc quyền trong bài toán in tiền giấy - thì bởi nó dễ làm hơn chi phí đồng còn gì, cố thì ông bao gồm in từng nào tiền cũng chả ai biết, chả ai dám ý kiến. Ở vào vị trí của ông, có ngu bắt đầu không in nhiều, chiếc quy tắc đổi tiền có lẽ chỉ vận dụng cho dân thường, còn cùng với triều đình thì số lượng tiền giấy được thiệt vẽ đã phải to hơn rất nhiều, còn nếu không sẽ không thể giúp hồ nước Quý Ly tiến hành các chủ yếu sách. Dời đô, xây thành, tuyển chiêu tập quân đội, đúc súng đại bác, rất cần phải in từng nào tiền cho đủ ? ko ai có thể trả lời cố thể, nhưng con số phải vô cùng lớn. Hồ nước Quý Ly chắc hẳn cũng chẳng mất thời gian để tính toán. Có thể tự vị cho in tùy ý, bắt buộc gì phải bận tâm là in bao nhiêu?
Thứ hai, bài toán in tiền giấy cũng là để ship hàng cái mục đích chính trị của hồ nước Quý Ly.Năm 1402, ông mang lại định lại thuế tô cùng thuế ruộng, sách Khâm định Việt sử thông giám cưng cửng mục chép lại về việc này như sau: "Trước kia, về triều đơn vị Trần, tư điền của dân cứ mỗi mẫu thu thóc 3 thăng; đất kho bãi trồng dâu, mỗi chủng loại thu tiền 9 quan lại hoặc 7 quan. Đinh nam hàng năm nộp chi phí 3 quan. Đến ni Hán Thương biến đổi lại cho thi hành: mỗi mẫu mã ruộng thu thóc 5 thăng; đất kho bãi trồng dâu chia ra 3 bậc: bậc cao nhất mẫu mẫu mã thu 5 quan, bậc mức độ vừa phải mỗi mẫu mã 4 quan, bậc thấp độc nhất vô nhị mỗi mẫu 3 quan. Thuế đinh nam giới thì căn cứ vào số ruộng để đánh thuế: tín đồ nào có ruộng trường đoản cú 2 chủng loại 6 sào trở lên thu tiền 3 quan; fan nào ruộng hèn số ấy vẫn được giảm bớt dần; người không có ruộng thuộc trẻ người tình côi và lũ bà góa mà gồm ruộng hầu như được miễn thuế dung"
Nhìn qua thì đúng là nhà hồ cho giảm thuế, nhưng vụ việc ở chỗ, bớt thuế thu bởi tiền và lại tăng thuế thu bởi hiện vật! Đây chính là cái thâm nám ý của hồ Quý Ly, bớt thuế chi phí thì triều đình cũng chẳng thiệt gì, vày nếu đưa định việc Quý Ly cho thả sức in tiền để bỏ ra dùng là đúng, thì triều đình bao gồm cần gì vài cha quan tiền bạc của dân đâu? Lại còn được tiếng là độ lượng với dân, tội gì không hạ nhiệt tình? thiếu tiền thì ta in thêm tiền, triều đình sản phẩm hiếm cơ mà? Ngược lại, tăng tô bởi thóc là thu của cải thật, thu cái sẽ nuôi sinh sống con tín đồ thật sự. Bạn dân sẽ hân hoan vì tưởng mình đề xuất nộp ít thuế hơn, tuy thế thật ra triều đình mới là bên hưởng lợi béo từ chính sách. Bằng vấn đề in chi phí giấy, hồ Quý Ly chuyển đều tờ giấy vẽ rồng vẽ phượng vô giá trị cho những người dân, với lấy về cho khách hàng thóc gạo qua một chính sách miễn bớt thuế. Ông thừa hiểu rằng người ta ko sống được bởi tiền, cơ mà phải bởi thóc thật, gạo thật.
Cũng bởi vì vậy, việc phát hành chính sách thiết kế tiền giấy cũng đã khiến nhân dân náo loạn một phen, có kẻ cũng lờ mờ chú ý ra rạm ý của hồ nước Quý Ly, một số đại thần trong triều cũng phản đối thẳng thừng là thoải mái và tự nhiên bắt dân thay đổi tiền đồng ra mấy tờ giấy vẽ hình vớ vẩn thì hóa bằng trộm cướp của dân à? cơ mà Quý Ly nắm hầu hết quyền hành, gắng là cái chế độ tiền giấy cứ cố mà được thực hiện, tuy nhiên nhân dân nhiều nơi cũng thâm nhập ngầm đựng giấu chi phí đồng, bao phủ cho nhau nhằm khỏi phải tội, chính những chính sách này đã khiến cho xã hội Đại Việt/Đại dại nháo nhào, thêm phần hỗn loạn, mặc dù so với triều đình bên Hồ, chắc hẳn rằng cũng là biện pháp cực chẳng đã, chính vì ngay sau thời điểm lên ngôi, Quý Ly cho xuất bản ngay tiền đồng trở lại, mà cũng không bận tâm phát hành luật quy đổi tỷ giá chỉ giữa tiền vàng Thông bảo hội sao cùng tiền đồng Thánh Nguyên thông bảo nữa.
Như vậy, không cực nhọc hiểu do sao lòng dân không tin phục đơn vị Hồ, những cơ chế hạn điền, hạn nô tạo ra sự bất mãn trong lứa tuổi quý tộc, cơ chế tiền giấy khiến bất mãn trong tâm địa nhân dân, bởi vì thế, bỗng nhiên lòng dân lại mong mỏi Trần triều cù lại. Cải tân thì tốt, nhưng cách tân quá bạo dạn tay sẽ khiến giang sơn hỗn loạn, lòng dân chao đảo, thêm câu hỏi Hồ Quý Ly lại bị có tiếng là thoán đoạt ngôi cao vày tham vọng, càng khiến cho triều đình bên Hồ ko có lấy được lòng tin của dân chúng.
Trong toàn cảnh hỗn loàn như thế, Đại Minh bắt đầu nhìn xuống phương Nam, và thấy một thời cơ trời đến để chỉ chiếm lấy Đại Ngu.
Năm 1400, hồ nước Quý Ly ép vua thiếu Đế nhường ngôi, lập ra bên Hồ, Quý Ly lên ngôi, thay đổi niên hiệu là Thánh Nguyên, cải quốc hiệu thành Đại Ngu. Trước tình trạng đó, trằn Thiêm Bình, một gia nô của trần Tông - thổ hào sinh hoạt vùng biên giới Đại Việt - Chiêm Thành trốn quý phái Đại Minh, mạo xưng là con cháu vua Nghệ Tông, mang đến Yên Kinh cầu xin vua Minh Thành Tổ mang lại quân xuống bài trừ kẻ thoán nghịch là công ty Hồ. Nhận ra đó là một cơ hội để lấy cớ tiến quân xuống Đại Ngu, Minh Thành Tổ chóng vánh xúc tiến kế hoạch. Năm 1404, Minh Thành Tổ không nên Lý Ỷ sang hỏi nhà Hồ về câu hỏi Trần Thiêm Bình. Lý Ỷ đến công quán sai người do thám tình hình Đại Ngu. Lúc Lý Ỷ trở về, hồ Quý Ly mới phát hiện ý đồ vày thám, bèn không nên Phạm Lục Tài đuổi theo thịt đi, mà lại đến thành phố lạng sơn thì Ỷ đã thoát khỏi biên giới. Lý Ỷ đi thoát về Trung Quốc, tâu cùng với Minh Thành Tổ rằng họ Hồ xưng đế cùng ngạo mạn. Sau khi Lý Ỷ về, hồ nước Hán Thương sai Nguyễn Cảnh Chân dưng biểu tạ tội với xin rước è cổ Thiêm Bình về nước cùng tôn làm cho chúa. Minh Thành Tổ hứa phong mang lại Hồ Hán yêu mến một quận mập nếu chịu quy phục.
Đến năm 1406, nhân lấy cớ chuyển Trần Thiêm Bình về nước, Minh Thành Tổ không nên Hàn Quan với Hoàng Trung mang quân hộ tống nhằm lập trằn Thiêm Bình làm vua. Sách Minh thực lục thì chép quân Minh có 5 ngàn người, còn Đại Việt sử ký toàn thư thì chép quân Minh gồm tới 10 vạn. Hồ Quý Ly nghe tin, đến đại quân đến vây bắt rước Trần Thiêm Bình mà giết đi, quân Minh tan vỡ. Biết rằng thể như thế nào Minh Thành Tổ cũng cử đại quân sang xâm lược, hồ nước Quý Ly bèn sai nhỏ cả ông là Tả tướng mạo quốc hồ nước Nguyên Trừng mang đến quân cho vùng ngã cha sông Bạch Hạc đắp thành Đa Bang, lại mang đến quân đóng góp cọc gỗ sum sê trên sông kéo dài tới 900 dặm để phòng quân Minh tấn vô tư thuyền lớn.
Tháng 9 năm 1406, trăng tròn vạn đại quân Minh tiến thanh lịch Đại Ngu, đại tướng mạo là Trương Phụ, phó tướng mạo là Mộc Thạnh. Vận mệnh của quốc gia Đại dại giờ phía trong tay nhà Hồ.
Nhưng không mong muốn thay, hồ nước Quý Ly tuy là tín đồ tài năng, lại cũng chính là bậc gian hùng, nhưng khốn nỗi loại sở đoản của ông lại là quân sự. Xa xưa đã mấy lần Quý Ly được vua Nghệ Tông cử lấy binh đi tiến công Chiêm Thành nhưng... Tiến công đâu bại đó, ví như mà không tồn tại Trần Khát Chân thì chắc hẳn rằng ông cũng không còn sống để nhưng phế trằn lập Hồ. Hồ nước Nguyên Trừng mặc dù là tính năng kỹ thuật, đã sáng tạo ra trang bị vô địch trần thế là Thần cơ thanh lịch pháo, tuy vậy cũng đen ở chỗ... Nguyên Trừng cũng giống cha, cũng không thực sự sự năng lực khi vậy quân thực chiến. Bên Hồ tuy tất cả quân nhóm hùng mạnh, tất cả vũ khí hiện đại, nhưng trên dưới không đồng lòng, cũng vày lòng dân không ở nhà Hồ. Quân Minh lại sử dụng chiêu trò "Phù Trần khử Hồ", sẽ đánh trúng vào cái tâm lý lúc bấy tiếng của nhân dân, do thế, đại quân Minh nhàn hạ tiến quân cho Đa Bang mà không chạm mặt trở ngại nào, thậm chí còn được chính tín đồ dân xin theo tấn công giúp.
Hy vọng sau cuối của Đại Ngu, là thành Đa Bang. Một tòa thành rất kỳ bền vững do chính Hồ Nguyên Trừng chỉ huy xây dựng. Đa Bang còn, Đại dở người còn, Đa Bang mất, coi như Đại Ngu vẫn tận.
Trương Phụ cùng Mộc Thạnh thấy các bãi sông đều phải có rào cọc chắn ko tiến được, lại biết công ty Hồ chỉ trông vào thành Đa Bang nhằm phòng thủ, yêu cầu tập trung tiến công thành này làm bước ra quyết định cục diện khía cạnh trận. Ngày 12 tháng 12 âm định kỳ năm 1406, quân Minh nhân trời tối tiến công thành: Trương Phụ với Hoàng Trung tấn công góc tây bắc, Mộc Thạnh và Trần Tuấn tiến công mặt đông nam. Cánh Mộc Thạnh dùng thang mây đánh lên mặt thành, quân bị giết thịt xác hóa học cao ngang mặt thành mà lại quân lính nhà Minh vẫn không ngừng tấn công, không dám dừng lại. Lại thêm quân bên Hồ gồm Thần cơ lịch sự pháo nã liên hồi bắt buộc quân Minh thiệt hại siêu nhiều, dẫu vậy không chính vì như vậy mà thoái lui. Đúng dịp ấy, tướng mạo Nguyễn Tông Đỗ nhà Hồ lại giới thiệu một ra quyết định chết người, ông đến đục thành lùa voi ra tấn công quân Minh, ai dè quân Minh đang biết trước phải dùng hỏa tiễn bắn voi và dùng các hình vẽ sư tử trùm lên mình ngựa chiến để voi sợ. Voi lùi lại, quân Minh nhân đấy xua đuổi theo hút vào trong thành, quân đơn vị Hồ chiến bại to, những tướng bên Hồ là Lương Dân Hiến với Thái Bá Nhạc tử trận. Quân Minh đánh chiếm lĩnh được thành Đa Bang thuộc 12 voi chiến cùng vô số binh khí, các quân dọc sông số đông tan vỡ, buộc phải lui về giữ Hoàng Giang.
Ngày 13 tháng 12, được sự đi đường của hàng tướng người Việt, quân Minh dọc sông Phú Lương tiến xuống, đốt phá rào gỗ. Biết thành chính của phòng Hồ sinh hoạt Tây Đô, quân Minh liên tiếp theo con đường sông Phú Lương tiến đánh. Đến tháng 2 năm 1407, hồ Nguyên Trừng mang quân đến sông Lô gặp mặt quân Minh sinh hoạt đây, ngày đôi mươi tháng 2 phía hai bên đụng độ, quân Minh tấn công quân công ty Hồ cả nhị mặt thủy bộ yêu cầu quân bên Hồ lose to, mất đến 100 thuyền chiến, lại buộc phải lui binh tiếp.
Sách Việt phái nam sử lược chép rằng: "Qua tháng ba năm Đinh Hợi (1407) Mộc Thạnh biết rằng nhỏ trưởng hồ Quý Ly là hồ Nguyên Trừng đóng góp ở Hoàng Giang, bèn lấy thủy lục thuộc tiến lên đến mức hạ trại ở sông Mộc Phàm (ở làng Mộc Phàm, thị trấn Phú Xuyên tiếp với Hoàng Giang). Hồ Nguyên Trừng đem 30 mẫu thuyền ra tấn công bị quân Mộc Thạnh ở 2 bên bờ sông tấn công ụp lại. Nguyên Trừng thua thảm chạy về cửa ngõ Muộn Hải (ở Giao Thủy, nam Định). Bấy giờ tướng bên Hồ là hồ Đỗ và Hồ Xạ cũng bỏ bến Bình Than (ở làng è Xá, thị xã Chí Linh, Hải Dương) chạy về cửa ngõ Muộn Hải để cùng với Nguyên Trừng kiếm tìm kế phá giặc; tuy nhiên quân Minh sực đến, lại bỏ chạy ra giữ cửa Đại An (thuộc tủ Nghĩa Hưng bây giờ). Quân Minh sống Muộn Hải phải bệnh, lui về đóng góp ở bến Hàm Tử, để đợi quân hồ lên vẫn đánh"
Quân Minh bắt được hơn trăm người, trong số ấy có những tướng bên Hồ với đem ra chém hết, quân Đại lẩn thẩn thất bại, lui về giữ cửa ngõ Muộn. Hồ Quý Ly cùng Hán Thương những trở về Thanh Hóa. Dân vùng gớm Lộ (từ Thanh Hóa trở ra Bắc) phần nhiều theo bên Minh bội nghịch để ngăn chặn lại nhà Hồ. Hồ nước Đỗ, hồ nước Xạ quăng quật Bình Than qua Thái Bình, Đại Toàn, mang lại cửa Muộn, đúng theo sức đắp lũy, đúc hỏa khí đóng thuyền chiến. Tướng lãnh đạo quân Thần Đinh Ngô Thành nhân gió theo nước triều lên tiến đánh, tự dưng kích cho Giao Thủy. Trương Phụ, Mộc Thạnh chia quân ra 2 bên bờ sông chặn đánh. Ngô Thành chũm cô bị hãm trận chết, được truy khuyến mãi Kiêu vệ tướng tá quân. 2 bên đối lũy nhau, ngày đêm đánh nhau, vì nắng mưa, dịch bệnh, bùn lầy độ ẩm ướt, quân Minh khó ở bèn dời mang lại cửa Hàm Tử, lập doanh trại chống bị nghiêm ngặt. Hồ nước Nguyên Trừng cũng dời mang lại Hoàng Giang, đón hồ nước Quý Ly cùng Hồ Hán Thương trường đoản cú Thanh Hóa ra.
13 tháng 3 năm 1407, 2 bên đối địch nhau sống Hàm Tử, lúc đó Hồ Xạ biết người Minh có mai phục, không chịu tiến quân. Hồ nước Đỗ sai người đến trách, hồ nước Xạ lập tức tập thích hợp 7 vạn quân thủy bộ nói phao đồn là 21 vạn tấn công quân Minh. Hồ Xạ cùng Trần Đĩnh chỉ huy quân bộ ở bờ nam; Đỗ Nhân Giám, trằn Khắc Trang lãnh đạo quân cỗ ở bờ bắc, Nguyễn Công Chửng chỉ huy 100 phi thuyền làm tiên phong. Hồ nước Trừng và Hồ Đỗ sống trong doanh Đỗ Mãn, hồ Vấn lãnh đạo quân thủy. Quân Minh cũng phân tách quân hai tuyến đường tiến ra. Đến thời gian này, cầm quân công ty Hồ sẽ túng, tuy đông tuy nhiên cũng không địch nổi quân Minh thiện chiến dù quân bên Hồ bao gồm vũ khí thừa trội, dẫu vậy lòng quân đang nản, do đó, quân Minh chiến thắng lớn, vận số Đại dại xem ra đã không cứu vãn nổi nữa.
Ngày 23 mon 4, quân Minh tiến quân đến Lỗi Giang, quân công ty Hồ ko đánh cơ mà tan. Ngày 29, quân Minh tiến công vào cửa biển lớn Điển Canh, thủy quân công ty Hồ tự rã vỡ. Hồ nước Quý Ly và Hồ Nguyên Trừng định lánh mang đến Thâm Giang mà lại không thành. Tướng mạo Nguỵ Thức ước xin hai tín đồ tự thiêu nhưng chết vì "nước đã sắp tới mất, bậc vương giả tránh việc chết về tay kẻ khác". Tuy nhiên Quý Ly không tồn tại cái dũng ấy, ông chém chết Ngụy Thức rồi thường xuyên chạy về Hà Tĩnh, dẫu vậy cũng chỉ kéo dãn thêm được chục ngày nhưng mà thôi.
Nhà hồ nước vậy là sụp đổ, chỉ với sau 7 năm ngắn ngủi. Tôn tộc nhà Hồ bị tóm gọn và gửi sang Đại Minh, quốc gia lại rơi vào cảnh cảnh Bắc thuộc.
Và cũng do thế, hồ Quý Ly trường tồn bị đính với dòng tội làm mất nước, dòng tội nặng nhất. Cơ mà có đúng không ạ khi chỉ nhà Hồ gồm lỗi?
"Thần không ngại đánh, chỉ hại lòng dân không tuân theo mà thôi", lời nói ấy của hồ Nguyên Trừng, rộng 600 năm rồi vẫn gây ra sự mến thương và nuối tiếc nuối. Hồ nước Nguyên Trừng quyết chống lại quân Minh để đảm bảo an toàn giang tô Đại Ngu, nhưng mà lòng dân đâu có trong nhà Hồ? Lòng dân vẫn ở trong nhà Trần, cho dù nhà Trần vẫn suy mạt lắm rồi, đến hơn cả không thể đứng lên được nữa. Việc biến đổi triều đại, trước sau cũng xảy ra, và tín đồ nắm mang cái thời cơ ấy không có bất kì ai khác là hồ nước Quý Ly, tuy vậy đặt cơ hội ấy vào tay hồ Quý Ly, chẳng phải đó là vua Nghệ Tông xuất xắc sao? con đường đế vương vãi của Quý Ly, chẳng nên được xuất hiện cũng một phần do Nghệ Tông ư?
Cho dù sở hữu tiếng thoán nghịch bên Trần, mặc dù mang tiếng lên ngôi cao vị tham vọng, mặc dù những chế độ cải bí quyết đều bị bội nghịch đối quyết liệt, cơ mà Hồ Quý Ly, tận sâu trong thâm tâm, có lẽ cũng hy vọng chấn hưng đất nước, tái hiện nay lại một quốc gia hùng mạnh đã có lần ba lần thành công Mông Nguyên. Và vì thế nên ông quyết ngăn chặn lại quân Minh cho cùng mà lại không chịu đựng đầu hàng. Hồ Quý Ly quyết đánh, hồ nước Nguyên Trừng cũng quyết đánh. Nhưng mà dân thì không, họ vẫn thấy lòng dân ko ở với mình, nhưng lại vì non sông họ vẫn quyết kungfu đến cùng, chỉ tiếc nuối là, chúng ta Hồ ko có lấy được lòng dân, mà cay đắng thay, gần như kẻ xâm lăng lại có lấy được lòng dân, chỉ với bốn chữ "Phù Trần diệt Hồ" cùng những lời hứa hẹn viển vông.
Mọi chuyện kế tiếp hẳn chúng ta đã biết rồi, chẳng có câu hỏi tái lập bên Trần nào hết, chỉ có vấn đề Đại dở hơi lại biến thành Giao Châu cơ mà thôi. Họ luôn trách bên Hồ sẽ để mất nước, tuy thế nhà hồ nước thất bại vì lòng dân đâu cũng muốn nhà hồ thành công? Lỗi ngơi nghỉ ai, ở hồ nước Quý Ly khi đã quá táo bạo tay trong cải cách lẫn câu hỏi phế nai lưng dẫn mang đến lòng dân bất phục ư? Lỗi ở dân chúng khi đã góp tay rước quân xâm lăng vào giầy xéo non sông này ư?
Kẻ thức thời là trang tuấn kiệt, kẻ dại dột trung thì nên làm đi bị tiêu diệt đi. Ai là kẻ thức thời? Ai là người ngu trung đây? Kẻ thức thời là bỏ nhà Hồ để phò công ty Trần đã diệt vong? Kẻ ngốc trung là trung với nhà Hồ đang lật công ty Trần ư? hay là ngược lại? câu nói ấy đã khái quát lòng dân năm đó: phù Trần diệt Hồ.
Có lẽ họ Hồ của Quý Ly sinh nhầm thời, hồ nước Quý Ly sinh nhầm thời, hồ nước Nguyên Trừng cũng sinh nhầm thời.
Và chúng ta Hồ của Quý Ly cũng yêu cầu mang tiếng là người tội nhân đã làm mất nước, và đến khi phần đông sự đã mất cứu vãn được, hồ Quý Ly cũng không thể đã có được cái dũng khí sau cùng là từ bỏ sát, để rồi yêu cầu chịu tội nhân đày, chôn thây nơi xứ người.
Hồ Quý Ly, loại công của ông cảm thấy không được để bù lại mẫu tội. Huống chi, công của ông thì không mấy người nhìn nhận đúng, mà mẫu tội thì lại vượt lớn, ấy là để mất non sông vào tay giặc.
Lịch sử có biết bao các điều "giá như", gồm biết từng nào điều nuối tiếc, gồm biết bao nỗi bi phẫn.
Có lẽ ít có nhân vật lịch sử dân tộc nào lại chịu nhiều sự bi phẫn và gian khổ hơn hồ nước Quý Ly, ông là 1 kẻ sinh nhầm thời, và ông cũng là 1 trong những kẻ tội nhân làm mất nước.