ĐIÊU TÀN CHẾ LAN VIÊN

Home Giới Trẻ điêu tàn chế lan viên

Green Leaf Vietnam Trading Service Co., Ltd.

Bạn đang xem: Điêu tàn chế lan viên

*

Is the leading passenger transport service company in Vietnam! In 2019, Green Leaf nước ta has more than 500 passenger cars from 4 seats to lớn 50 seats, new life, reaching 150 thousand arrivals. The rate of successful và punctual pickup is 99.97%.

* Japanese customer care staff always create peace of mind và trust for customers ...


Năm 1942, Chế Lan Viên cho ra đời tập văn quà sao - một tập chữ ký văn chương - triết luận như nhằm hoàn tất chân dung tinh thần của phòng thơ trên chặng đường này. Hai vật phẩm - một thơ, một văn xuôi như 1 cặp tuy vậy sinh ý thức của một giai đoạn sáng tạo cùng nhằm mục đích về một hướng, tụ lại một điểm: hành trình dài đầy hứng khởi nhưng mà cũng đầy âu sầu vào một trái đất tâm linh thần túng thiếu và rất hình.

Bước vào văn chương, tín đồ thi sĩ trẻ độc nhất của Thơ bắt đầu này sẽ gửi vào cây bút danh mình từng nào là ký kết thác, bao nhiêu là kỳ vọng: “Trong bố chữ tên rõ ràng, chiếc nợ hồ cả một đời kết đọng. Ta ngỡ đấy là một viên ngọc rạng cùng nó chói ngời lên cho đến hư vô” (Vàng sao). Khác cùng rõ hơn ngẫu nhiên nhà thơ nào trong ngôi trường thơ Loạn, Chế Lan Viên khao khát biểu lộ tận cùng bản thể ở trong phòng sáng tạo. Ý thức rõ rộng ai hết sức mạnh của cá thể, cá tính, khát khao sản xuất lập một cõi riêng trong văn hoa đã sát cánh và xúc tiến Chế Lan Viên từ đầy đủ dòng khai bút: “Một kiếp sinh sống phụng khai thần bút. Cố kỉnh là cuộc đời mở cửa- từng nào sức mạnh trong trắng ùa ra, ruộng khu đất khởi sự cày bừa, sông suối bước đầu tuôn chảy” (Vàng sao). Viết, như thế, là 1 trong những lễ nghi phụng khai thần bút, là 1 trong cách khởi nguồn sự sống, còn công ty thơ - Kẻ sáng tạo là tín đồ được trao cho thiên chức thiêng liêng: chế tạo ra lập một cõi tinh thần.

Điêu tàn quả là một cõi riêng và phía sau nó là cả một quan liêu niệm thẩm mỹ mới. Do thế, Điêu tàn nằm trong toàn cảnh chung của Thơ mới mà vẫn không giống lạ. Thơ new sinh thành ra nó cơ mà vẫn ngạc nhiên khi nó kính chào đời. Nó được mừng đón một cách dè dặt mặc dù vẫn rất nhiều những lời khen tặng. Hoài Thanh đã khôn cùng sâu sắc khi sử dụng hai chữ “lẻ loi” và “bí mật” để nói tới Điêu tàn. Một mình giữa không khí bình thường của Thơ mới. Kín đáo vì nó là một quả đât đầy láng tối, cực kỳ hình, khép kín, có lúc làm rợn ngợp và hoang mang người đọc. Đó cũng là 1 trong những thế giới bí hiểm của nghệ thuật và thẩm mỹ để mang đến hơn nửa cụ kỷ sau và chắc rằng còn liên tục với thời gian, nó vẫn được tiếp tục tìm hiểu và giải mã, cùng rất sự lời giải tư tưởng trí tuệ sáng tạo của Chế Lan Viên thời kỳ này. Điêu tàn là 1 độc sáng của thơ Chế Lan Viên - cái ánh sáng ma quái ác và lôi cuốn chỉ lóe lên một lần trong đời thơ ông, một cuộc đời trí tuệ sáng tạo còn kéo dài cho tới nửa vắt kỷ sau với phần đông sắc color đối nghịch.

Cùng cùng với - với trực tiếp hơn số đông nhà thơ của ngôi trường thơ Loạn, cả vào tuyên ngôn tương tự như trong thực tiễn sáng tạo, Điêu tàn khởi sự một mỹ học bắt đầu trong sáng chế thi ca. Nó đã đưa ra một ý niệm khác kỳ lạ về thơ và làm cho hiển hiện một kiểu công ty trữ tình mới. Chế Lan Viên viết Tựa Điêu tàn: “Làm thơ là làm cho sự phi thường. Thi sĩ không hẳn là Người. Nó là tín đồ Mơ, người Say, tín đồ Điên. Nó thoát hiện tại. Nó xối trộn Dĩ vãng. Nó ôm trùm Tương lai. Tín đồ ta không hiểu nhiều được nó bởi vì nó nói các chiếc vô nghĩa, tuy rằng những chiếc vô nghĩa đúng theo lý. Tuy nhiên thường thường xuyên nó ko nói: Nó gào, nó thét, nó khóc, nó cười. Cái gì của nó cũng tột cùng. Nó gào vỡ lẽ sọ, nó thét đứt hầu, nó khóc trào tiết mắt, nó cười tràn cả tủy là tủy...”. Bạn ta nhận ra sự phóng thoát hoàn hảo và tuyệt vời nhất khỏi quan liêu niệm thân thuộc của thơ trữ tình. Thơ không thể là sự diễn đạt xúc cảm của con người; loại hiện gồm của hiện tại mất tích nhường khu vực cho loại hỗn mang của quá khứ và dòng vô định của tương lai, làm thơ là thả hồn lạc vào mê lộ của loại phi thường, chiếc dị thường. Cùng nhất là giọng điệu, nó ko nói bởi giọng nói không còn xa lạ của con người mà là đầy đủ tiếng khóc than, gào rú...

Điêu tàn ko nằm trong quan niệm về loại Đẹp của thơ ca đương thời và hoàn toàn có thể nói, nó là 1 sự tuyên chiến với mỹ cảm bình thường của Thơ new lúc đó, cho dù không tuyên bố. Phóng bay khỏi mô hình Thơ new lãng mạn sẽ nảy nở trọn vẹn, cõi thơ siêu thực mà lại nó xuất hiện đó vượt ngoài tầm đón hóng của người đọc, của thi đàn Thơ mới và đó cũng là lý do khiến cho người ta dè dặt khi đón tiếp nó. Nó có tác dụng một bước ngoặt, vun một bé đường, tự triển khai xong một khai mở, đồng thời cũng là 1 trong những kết thúc: cuối con đường ấy, lừng lững mọc lên một ngọn tháp thơ bí ẩn. Đó chính là dấu ấn khác biệt của bốn duy sáng tạo, được có mặt như một đột khởi, một lóe sáng sủa xuất thần. Trong trái đất Thơ mới, Điêu tàn sinh sản lập một cõi riêng rẽ với ý nghĩa sâu sắc ấy.

Điêu tàn đối nghịch với Thơ new ở những phương diện. Gia công bằng chất liệu của nó không là hoa bướm mộng mơ, là các cảm giác nhân sinh, những rung động ái tình quen thuộc... Mà là nhẵn tối, mồ hoang, sọ người, xương khô, tiết tủy và đầy đủ hồn ma vất vưởng. Thơ new xôn xao tình điệu của “vườn trần”, của cõi người thân cận thì Điêu tàn tìm tới tha ma, chiêu mộ huyệt. Thơ mới tất cả thoát ly thì cũng tìm chốn Bồng lai, khu vực tượng trưng cho cái đẹp cao khiết của lý tưởng, còn Điêu tàn thì thống thiết: Hãy trả tôi về Chiêm quốc; Hãy đến tôi một tinh cầu giá lạnh.., mong tìm tới một thừa khứ tàn lụi, một cõi- không- người. Chiếc đẹp hợp lý mà Thơ mới gắng sức tạo nên lập là mọt giao cảm giữa tín đồ với người, giữa bạn với cảnh được sửa chữa bằng số đông hình hình ảnh quái dị, ghê rợn được miêu tả đầy khoái cảm. Chân dung mĩ nhân được sửa chữa thay thế bằng hồn ma Chiêm nữ. Nhạc của Điêu tàn không chỉ là là Nhạc sầu (Huy Cận), Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê (Xuân Diệu) mà là Điệu nhạc điên loạn như tên một bài thơ. Bốn thế sáng tạo trong phòng thơ là “buồn bã gian khổ trong ban đêm - người vẫn nằm há miệng đớp sao rơi”...

Phân tích hồ hết yếu tố cấu thành Điêu tàn, quan yếu không kể đến ngọn nguồn ý thức cùng gia công bằng chất liệu cơ phiên bản đã được nhào nặn và được thi sĩ xây cất thành thơ - chính là quá khứ nước Chiêm và hình ảnh những ngọn tháp Chàm ám ảnh hồn thơ Chế Lan Viên từ thời niên thiếu. “Sinh sinh sống trên đất của núi sông Chiêm, mắt luôn luôn nhìn thấy rất nhiều cảnh tượng điêu tàn của một dân tộc, tai thường nghe hầu hết âm thanh lạ lùng ghê rợn xuất phát điểm từ một cõi tối nào đầy bóng ma quái ở nội thành..., bấy nhiêu cơ hội và cảnh trí trên đang trở thành bối cảnh đặc biệt quan trọng cho sự tạo nên con fan Lan Viên”(1). Rất nhiều quang cảnh này đã thấm lây lan vào hồn bạn thơ tuổi niên thiếu, khơi gợi tâm hồn nhạy bén cảm của nhà thơ về sự biến thiên tàn lụi vốn cũng là hiện trạng của nước nhà trong vòng quân lính tăm tối. Đó là các khởi phát đầu tiên cho cảm giác nhà thơ để rồi cùng với việc mẫn cảm với trí tưởng tượng phi thường, toàn bộ những điều ấy giúp nhà thơ tạo nên lập một cõi không giống - một trái đất kinh dị, ma quái. Và hơn nữa, cấu tạo từ chất thơ ấy là thích hợp nhất nhằm nhà thơ rất có thể giải phóng mọi năng lượng sáng tạo trẻ trung và tràn đầy năng lượng thiên bẩm của mình. Không thể một bất cứ một ràng buộc nào, hồn thơ tìm về sự phóng thoát tuyệt đối hoàn hảo để hoàn toàn có thể nếm trải phần nhiều khoái thú gian khổ và chế tạo ra lập một thế giới riêng của Điêu tàn.

Với Chế Lan Viên, trí tuệ sáng tạo thi ca là một cuộc phân ly đáng sợ giữa xác cùng hồn, là việc nghiệm sinh chết choc của Hữu thể nhằm sống phần trung khu linh, Vô thức. Ko một công ty thơ nào của Thơ new - bao gồm cả Hàn mặc Tử - miêu tả đầy đủ quá trình này như Chế Lan Viên. (Phải nói thêm rằng, thơ Hàn mang Tử là cõi mê sảng từ thân và thường trực, còn ngơi nghỉ Chế Lan Viên, là việc nhập thân vừa mê cuồng vừa tỉnh táo bị cắn dở vào thế giới ấy). Chắp nhặt đông đảo đứt nối, mê sảng của hành trình dài này có thể tìm thấy một mạch ngay thức thì gợi ra phác thứ của tâm lý sáng chế thi ca được trình bày trong Điêu tàn. Hoàn toàn có thể đó là một buổi chiều “lạc bước - vào khu vực đây quả đât vạn cô hồn”. Có thể là một tối u sầu “nằm há miệng đớp sao rơi”. Hoàn toàn có thể chỉ là 1 trong những phút chán nản và bi quan tận cùng “nhắm đôi mắt lại cho tất cả bầu bóng tối - minh mông lên bát ngát tựa tối sâu”. Sáng tạo là khởi sự một hành trình, một sự xuất thần, tiến hành một cuộc phiêu du của linh hồn. Cứ như thế, một nhân loại của cõi âm dần hiển hiện. Lúc đầu vẫn còn chút ít âm nhạc cảnh thiết bị của cuộc sống, tuy thế rồi giờ chó sủa làng mạc xa lẫn với tiếng khóc trẻ em thơ chỉ với văng vẳng... Trong bóng đêm u ám và đen tối của mặt hàng mi, một trái đất được sản xuất lập như tên một bài xích thơ tập trung biểu đạt quá trình này. Hiện dần dần ra trong thơ một cõi Âm, một trái đất của cô hồn, giờ thịt tín đồ nảy nở, giờ đồng hồ xương rên vào mộ, tiếng tiết Chàm ri rỉ chảy không thôi... Hồn lạc lối, hồn trôi, hồn bay... Là một trong trạng thái phiêu du vô định, để trọng tâm linh bước đầu cuộc sinh sống của riêng nó, nhằm sự nghiệm sinh cuộc bay xác bắt đầu. Chút ý thức còn lại của thi nhân chỉ đủ nhằm cảm nhận cơn mơ đang đến. Mơ rồi! Mơ rồi! Ta mơ rồi! là phần đông câu chữ lặp lại trong mê sảng.

Trong cõi Âm giới ấy, thơ hiện tại ra, lẹo nối từ những music ghê rợn, đều hình hình ảnh ma quái, những hành động điên cuồng:

Ta sẽ nhịp khớp xương lên đỉnh sọ

Ta đang ca gần như giọng của hồn điên

(...) Ta sẽ gặm lưỡi ta cho nhỏ dại máu

phun phủ lên nền xương trắng rợn hơi ma

Để mọi giọt máu đào còn ứ đọng lại

Theo hồn ta tuôn chảy các lời thơ

Có dịp hồn phiêu du cất cánh vào không khí vời vợi xa xôi của một đêm trăng tràn trề nhằm vo lụa trăng, vo cả giải ngân cho vay Hà... - hồ hết hình ảnh có rất nhiều nét tương đồng thân cận với thơ Hàn khoác Tử trong chơi giữa mùa trăng, Ta vo nuối tiếc mến như vo lụa... Cũng có khi hồn vơ vẩn “đợi bạn Chiêm nữ”, bài bác thơ phải chăng thoáng tầm vóc của một áng thơ tình với những ao ước ngóng chia tay quen thuộc, tuy vậy rồi vẫn chỉ nên trong nằm mộng và cái vô vọng của chờ đợi ly biệt vẫn mang màu sắc đơn lẻ của Điêu tàn:

Hồn ta bay trong một làn sương tỏa

chả biết rồi trôi dạt đến chỗ đâu

Thoát khỏi loại Ta quen thuộc của đời sống con người để vươn cho tới một Cõi Ta to lớn - Cõi Ta ấy bao gồm cả Âm giới lẫn ngoài hành tinh bao la, đó là loại khát vọng chủ đạo của hồn thơ Chế Lan Viên. Không cần những va đập, chà xiết hay gần như rung động thân quen của cuộc sống để rất có thể tạo ra một bài thơ, một trái đất thơ. Thi sĩ tự cảm thấy mình bao gồm quyền của Đấng sáng tạo để sinh thành một cố kỉnh giới. Bài xích Tạo lập có ý nghĩa quan trọng về phương diện này. Trước hết, đó là sự chối bỏ tuyệt vời và hoàn hảo nhất “những dung nhan màu hình ảnh của è gian”, để từ kia nhà thơ chế tạo lập một cõi âm binh riêng mang đến mình bằng tưởng tượng:

Nhắm đôi mắt lại cho tất cả bầu bóng tối

Mênh có lên mênh mông tựa tối sâu

Cho hồn mai say sưa trong đưa dối

Về cõi âm chờ đợi đã bao lâu

Những hình ảnh quái dị, hồ hết bóng quỷ ma dần dần hiển hiện nay với lời kêu, giờ đồng hồ rú... Với trong sự say sưa tột cùng, hồn bay lên cao vời để ngắm nhìn và thưởng thức và kiêu kỳ về cái quả đât do mình vừa sáng tạo:

Cho hồn ta vụt bay lên vòi vọi

Trong nhẵn đêm u ám và đen tối của mặt hàng mi

Kiêu ngạo rằng: “Đây là bầu thế giới

Tạo lập ra trong một phút sầu bi”

Nếu như “thoát ly” của Thơ mới là 1 trong những trạng thái trung tâm lý- thôn hội, thì bay ly sinh sống Điêu tàn mang trong mình một chiều kích khác, một thực chất khác. Đó là khát vọng vươn tới tò mò cái quả đât không cùng của bạn dạng thể, xóa đi dòng hữu hạn của nhận thức và lý trí. Trong dòng khát vọng ấy, bất chấp những điều phải chăng quen thuộc, mức độ tưởng tượng của nhà thơ tìm tới cái phi phàm, mẫu quái dị. Bộ não con bạn là quá nhỏ hẹp, với thi sĩ ý muốn có một chiếc Đầu bát ngát (tên một bài thơ) vừa sức tự nó ôm đựng cả ngoài hành tinh trăng sao, ước ao “cắt phăng làn cổ” nhằm lắp vào đầy đủ thành sọ lớn hoàn toàn có thể chứa bát ngát cả không gian, cả vạn linh hồn, “cho ta đựng cả một thai sao rụng - cả một vừng trăng sáng sủa cả muôn hương”... Đúng như dìm xét của Hoài Thanh: “Con bạn này quả là bạn của trời đất, của bốn phương, không thể lấy kích tấc thường mà lại hòng đo được”(2) .

Điêu tàn ngập cả những “máu xương”,“xương tan vỡ máu trào” như thương hiệu hai bài thơ trong tập. Xúc cảm điên cuồng cho khoái thú căn bệnh hoạn thể hiện trong nhiều bài thơ. Ở đấy, thi sĩ muốn để hồn lặn vào huyệt mộ, rộng nữa, ước ao tìm một nấm tuyển mộ hoang, chôn mình vào đấy nhằm rồi “ta sẽ uống tiết lan thuộc tủy rã - ta đang nhai giết nát với xương thô - rước hơi ma nuôi sống tấm hồn mơ”.

Ta với Cõi ta - thương hiệu hai bài bác thơ - cũng là hai phạm trù tinh thần, hai có mang siêu hình cơ phiên bản của Điêu tàn, mở ra vô tận không gian và thời gian nghệ thuật của Điêu tàn. Đó là cõi riêng mà trí tưởng tượng ở trong nhà thơ sở hữu. Trong Cõi ta của riêng biệt mình, mọi sự vật hiện tượng lạ như được có mặt lần đầu cùng được định danh lần thứ nhất để đổi thay những biểu tượng riêng cho trái đất ấy. Thi sĩ đặt đến nó các cái tên viết hoa và đến nó những chân thành và ý nghĩa mới: Sông Linh, Cõi U Buồn, Cõi Tang, Cõi hỏng vô, màu Quên lãng, Xứ Trăng mây, Suối Khổ và cả những xúc cảm quen thuộc cũng khá được viết hoa để với nội hàm mới: Lầm lạc, Ảo huyễn, Mơ mộng, ngán nản... Trong thế giới ấy, bên thơ có thể nhìn thấy như diễn ra trước mắt lũ chiến tượng Chàm bước tiến rung chuyển rừng xanh với lắng đón lấy những âm nhạc chiến trận hùng tráng thuở như thế nào (Chiến tượng). Trên đường về, vào sự dẫn dắt của tưởng tượng, công ty thơ hoàn toàn có thể sống lại hầu hết cảnh tượng thanh bình, huy hoàng giỏi trầm khoác của vương quốc Chiêm Thành xưa:

Đây các cảnh thái bình trong Chiêm quốc

hồ hết cô thôn tiến thưởng ruộm ánh chiều tươi

mọi Chiêm cô bé nhẹ nhàng quay lại ấp

Áo hồng nâu đậy phất xõa lời vui

Đây điện các huy hoàng vào ánh nắng

hầu hết đền đài hay mỹ bên dưới trời xanh

Đây chiến thuyền nằm mơ trên sông lặng

bè bạn voi thiêng trầm mặc dạo bên thành...

để rồi: “Và trường đoản cú đấy lòng ta luôn tràn ngập - Nỗi bi thiết thương ghi nhớ tiếc giống dân Hời”. Những ấn tượng của một lần search lại quá khứ ấy đã là ám hình ảnh mãi mãi của fan thơ vào cõi sống. Những bước trở về thứ nhất còn không ít những vẻ đẹp mắt trong sáng, đông đảo hình hình ảnh gợi cảm quen thuộc bao nhiêu cùng với thơ ca đương thời. Người đọc hoàn toàn có thể nhận ra sống đấy gần như tình cảm đẹp nhất đối với quá khứ đã tàn lụi của một dân tộc.

Nhưng cuộc hành trình dài trở về vượt khứ ấy ngày một tinh vi hơn, khổ sở hơn. Nước Chiêm xưa nay chỉ với lại các nấm mồ, phần đông hồn ma cơ mà nhà thơ gặp mặt trên con đường về. Chủ đề Chiêm Thành không còn là tổng thể Điêu tàn; nó là nỗi bi thiết đầu tiên mở ra những chuỗi bi thảm khác ra mắt trong hồn thi nhân. Nỗi đau Chiêm Thành nhường cách dần tuyệt nói đúng hơn, tụ lại trong một chủ thể khác, khái quát hơn và ghê rợn hơn: Đau yêu đương và cái chết. Không đề nghị một bám víu thực tại nào khác, chỉ cách những cấu tạo từ chất được tạo nên bằng trực giác với tưởng tượng, thơ Chế Lan Viên chuyển hẳn sang địa hạt thơ cực kỳ thực. Ở đây, chiếc thực đang hòa trộn cái mê sảng, những cảm xúc được thay bởi ảo giác và cuộc sống đời thường trần ráng nhường chỗ đến cõi niềm tin và tâm linh, đa số trải nghiệm ngoại giới quay ngược lại thành hầu hết nghiệm sinh nội tâm. Cái được mô tả, trải đời trong Điêu tàn chỉ với là mọi giấc mơ khôn cùng thực. Thi sĩ rất có thể Ngủ vào sao: “Rồi trằn truồng ta nằm trên năng lượng điện ngọc - nhì tay cuồng vơ níu áo muôn tiên”, thi sĩ rất có thể nhận ra bản thân tắm trăng với những cảm giác say sưa cuồng loạn nhất, ngụp lặn trong ánh kim cương hỗn độn: “cho trăng ghì, trăng riết cả làn da”; thi sĩ có thể nói với tín đồ tình Chiêm nữ: “Mà mảnh trăng cũng điên rồi em ạ - bỗng dưng sao rơi xuống lòng hồ sâu?” Cứ như thế, tưởng tượng cùng trực giác xuất hiện thêm cho Điêu tàn một quả đât rộng rinh vô hạn bến. Cả một cuộc sống của trực giác và trung tâm linh vẫn được biểu hiện trong Điêu tàn. Trực giác với linh hồn chưa hẳn chỉ “sống” vào thực tiễn sáng chế mà nó nằm ngay trong quan niệm trí tuệ sáng tạo của thi sĩ. Vào tập văn xuôi tiến thưởng sao, Chế Lan Viên viết: “Như đơn vị thơ nọ cù cuồng trong ngôn từ - bình thường đụng với việc vật - bao bấy lâu chúng ta chỉ toàn gặp mặt những khối vô tri. Cầm rồi cũng có thể có một thời gian nào - loại vỏ đậy đậy của chúng vỡ ra, trên mỗi cục sạn bên trên mỗi mẫu lá, trên mỗi cành hoa, như một lối trời, hé ra một khung cửa ngõ nhỏ. Phóng trực giác bọn họ qua đấy như một con dao, chúng ta sẽ đâm trúng vong hồn sự vật. Đưa linh hồn ta qua ngoài đó, ta đang tìm ra mọi gì đã hết ban đầu...”.

Xem thêm: Cách Trang Trí Bàn Học Dễ Thương Xu Hướng 2019, 8 Trang Trí Bàn Học Ý Tưởng

Nếu như vào Thơ mới, chủ đề ái tình như là tình cảm đắm say và nhân bạn dạng nhất của con người vốn được liên tiếp làm mới và không ít những phân nhánh đa dạng mẫu mã thì khi được thể hiện trong thế giới siêu thực của Điêu tàn, nó đã với một vóc dáng khác, gửi sang một ranh mãnh giới khác. Thể xác như không còn nữa, chỉ với là vong hồn thi sĩ vấn vít với phần đông hồn ma Chiêm nữ. Cũng có thể có những chờ chờ vô vọng - phụ nữ không lại và phái nữ không lại nữa - cả thân ta dần tan trong khá thở; hầu như phút giây im re nhìn nhau - ta cùng thiếu nữ nhìn nhau ko tiếng nói - sợ hãi lời than lay đổ suốt cả đêm sâu; cả hầu hết ái ân thân thiết - Đưa môi đây này môi anh chan đựng - rượu yêu thương đương nồng cháy của tình si; với cuộc chia ly giữa hồn thi sĩ với hồn ma lúc vầng ô đang rạng, gỡ hồn nàng thoát ra khỏi mảnh hồn ta... Điêu tàn rất nhiều những câu thơ hay về mối tình và trong cuộc tình với hồn ma, không hề thiếu những cảm xúc tha thiết, mọi lời nói êm ả - Này em trông, một vì sao đang rụng - Hãy nghiêng mình mà lại tránh đi nghe em..., nhưng tín đồ đọc vẫn khó có thể cảm nhấn nó trong sự chào đón quen thuộc: kia là phần đa câu thơ của cõi ảo, của các chiều kích khác nhưng sức ám hình ảnh của nó vượt ra bên ngoài những rung động bình thường của cõi người. Nói về ái tình, phần nhiều câu thơ tình của Điêu tàn thế nên trở thành ảo óc và vô vọng nhất của Thơ bắt đầu về chủ thể này.

Trong cõi Ta tuyệt đối hoàn hảo tự bởi vì ấy, con bạn thi nhân được biểu lộ đến tận cùng bản thể. Thi nhân vật dụng vã trong cuộc lột quăng quật mọi vướng bận, gần như ngăn trở của Hữu thể để mong muốn tìm thấy một sự hòa nhập tuyệt vời và hay đích với Vũ trụ cùng Tự nhiên:

Ta toá truồng ra! Ta dỡ truồng ra!

quanh đó kia trăng sáng tan bao la...

Ai toá giùm ta? Ai lột giùm ta?

không lõa lồ làm thịt còn bên trong da!

chưa trần truồng óc còn say trong ý!

Trăng chưa bao phủ đầy xương, không ngấm tủy

Hồn vẫn còn đấy chưa uống không còn hương hoa

Cũng trong cõi Ta ấy, thi nhân được sống đa số phút điên cuồng, được hét, được gào, được nếm trải mọi cảm xúc rùng rợn. Thơ mới nói nhiều đến nỗi buồn, nhức thương với cũng từng đụng đến Thú nhức thương: Hãy lịm bạn trong thú nhức thương. Ở Điêu tàn, những âu sầu thụ động, cam chịu như thế không đầy đủ nữa. Đau thương ở đây đã lên tới tột cùng để trở nên thú vui hưởng thụ, được biểu hiện như một thứ kích thích sinh lý vật chất. Nhà thơ kêu gọi những hồn ma: Hãy về đây! về bên cạnh ta mày hỡi! - Đem mang đến ta đa số phút rởn tởm hồn. Trái thật, làm việc Điêu tàn, đồ vật gi của nó cũng tột cùng. “Nó gào vỡ vạc sọ, nó thét đứt hầu, nó khóc trào máu mắt, nó mỉm cười tràn cả tủy là tủy...”. Sự cuồng loạn ấy là biểu thị tận cùng của Đau thương. Đau thương, với người sáng tác Điêu tàn với Vàng sao, đó không chỉ là là một trạng thái trung tâm lý. Nhà thơ biết ơn nó, tôn sùng nó với coi nó như là người gieo các hạt mầm color nhiệm của thơ ca. Chế Lan Viên đã từng có lần giãi bày trong kim cương sao: “Như trái đất tạo nên một bầu không khí đặt lên trên hoa cỏ - ta sẽ tạo ra một bầu cô liêu để trong ấy bái mi. Đau khổ! tín đồ thợ cày ác liệt, lưỡi cày mi quá dung nhan - với mi vẫn đang trọng tâm rạch nát hồn ta. Nhưng đau khổ, ta vẫn quỳ xuống bên đường- trong số những luống cày kia, mi đã bỏ giống cho từng nào màu nhiệm” (Trốn lửa). Nỗi buồn là 1 trạng thái tâm hồn điển hình nổi bật của Thơ mới, còn Điêu tàn đang đẩy tâm trạng ấy đến tột cùng như một biểu tượng bao che của cõi tín đồ và để nó lên một ngôi cao của vị Thần sáng sủa tạo. Chối bỏ thực tại, Điêu tàn trình bày cuộc hành trình thống khổ và ghê rợn của cái tôi bên thơ đi tìm bản ngã và cuộc sống đích thực của chính nó trong miền hoang tưởng. Khép ô cửa ngoại giới, mở to ánh mắt vào nội tâm, Điêu tàn đã thể hiện một đời sống trung tâm linh sôi sục, vọt trào rộng rãi nhiều lúc đến điên loạn trên đa số trang thơ. Ruổi theo những cảm giác biến hóa và cuồng dại, Điêu tàn không có và nó cũng không bận tâm đi tìm kiếm cái sắc sảo và cái hoa mỹ trong hình thức thơ. Nó buộc phải cái sơ khai tươi new của ngữ điệu để biểu đạt cảm giác bản năng vừa bắt bất chợt chứ chưa hẳn là hầu hết vần điệu được dụng công chuẩn bị đặt. Các câu thơ trụi trần, ngôn từ chỉ xua đuổi theo bám lấy ý thơ - mọi ý thơ vẫn “bay đi theo tiếng mỉm cười điệu khóc” - nhằm kịp mang lại nó một hình thức tồn tại. Bởi vì thế, cũng nói cách khác “nếu so sánh với thơ của cầm Lữ, Xuân Diệu, Hàn mặc Tử về phương diện thẩm mỹ và nghệ thuật trong thơ, thì cực hiếm tập Điêu tàn không tồn tại gì xứng danh xét đến”(3). Sức mạnh nghệ thuật của Điêu tàn ko dựa nhiều ở khối hệ thống kinh nghiệm mỹ trường đoản cú pháp thân thuộc của Thơ mới nhưng vẫn đang còn cách thể hiện lạ mắt của riêng biệt nó: dung nhan thái ngữ nghĩa của mỗi nhỏ chữ được đẩy mang đến ranh giới tận thuộc để diễn tả cho không còn những cảm xúc mãnh liệt tuyệt nhất của thi nhân. Trong cuộc phân thân mang lại linh hồn phiêu diêu trong cõi Ta tưởng tượng, thi sĩ đã nhiều lúc cảm thấy đánh mất phiên bản thể, hoang mang lo lắng lạc lối, không hề phân biệt đâu là Âm dương, đâu là Cõi sống thật của bé người:

Lòng hỡi lòng, biết đâu là Âm giới!

Biết ở chỗ nào Cõi sinh sống của muôn người?

vào U minh hồn ta đương lạc lối

Trông tháng ngày, yên để lệ sầu rơi!

Có đa số phút thi nhân trang bị vã trong cuộc phân thân ấy khi chủ yếu mình cảm thấy rợn ngợp, không chống lại nổi cái thế giới lạ lẫm kinh hoàng của hoang tưởng đang cuốn mình vào vô định, lúc không còn rất có thể làm chủ phiên bản thân mình:

Sao nơi đâu mọc lên trong đáy giếng

lạnh lẽo như hồn u tối vạn yêu thương ma?

Hồn của ai trú ẩn làm việc đầu ta?

Ý của người nào trào lên trong đáy óc

Để cất cánh đi theo tiếng mỉm cười điệu khóc?

“Biết làm thế nào giữ mãi được ta đây?” là một câu hỏi tuyệt vọng, buồn bã tận cùng của thi nhân. Bao gồm nhà thơ, đấng sáng tạo từng kiêu kỳ vì tạo thành một Cõi Ta riêng biệt biệt, khoái thú lặn ngụp trong những cảm giác mê cuồng đã có lúc thốt ra điều ước muốn duy nhất: “Ôi biết thế nào cho ta thoát ra khỏi - ngoại trừ Cõi Ta ngập chìm láng tối?”. Sự chối bỏ cuộc sống thường ngày hiện hữu để tìm tới một quả đât tâm linh; khát vọng sáng tạo tuyệt vời của tín đồ nghệ sĩ thể hiện thảm kịch tinh thần ở trong phòng thơ đã xong xuôi bằng một thảm kịch khác, còn lớn hơn nữa: ngấm thía nỗi vô vọng khi con fan tự tấn công mất mình. Hơn bất kể nhà thơ nào, Chế Lan Viên đã miêu tả một phương pháp thành thật và khổ cực không buộc phải chỉ là nỗi đơn độc mà là nỗi đơn độc tự hủy.

Những câu thơ ngấm đẫm huyết tủy với hơi ma từng là niềm vui vẻ của hạnh phúc sáng chế đang trào tuôn đầy trang giấy có những lúc “bỗng run lên tởm hãi dưới tay điên”. Công ty thơ thốt nhiên ghê sợ, ân hận nhận ra những trang giấy “tiết trinh” vào trắng hiện giờ đang bị vấy dơ bởi thiết yếu những vần thơ hắc ám. Nhà thơ hốt hoảng kêu gọi thống thiết:

bao gồm ai không ráng giùm tay ta lại!

Hãy bẻ giùm cán cây bút của ta đi

Kết thúc cuộc phân thân nhằm đi tìm bản ngã đích thực, và để được phiêu du vô định với tìm cảm xúc sáng chế tác trong một Cõi Ta từ mình chế tác lập là một câu hỏi hoang mang tuyệt vọng về chính sự tồn tại của cái phiên bản ngã ấy:

Ai bảo giùm: Ta có, có Ta không?

Tựu trung lại, Điêu tàn biểu lộ một sự ảm đạm tuyệt vọng cho tận cùng và cũng bởi vì thế, công ty đề bao trùm nhất của Điêu tàn đó là Khối Đau thương, là Khối U sầu quan yếu sẻ chia hay đập vỡ cơ mà Quả đất đó là biểu trưng cao nhất của nó:

quả tim ta là một trong những Khối U buồn

huyết mạch ta là 1 trong khối nhức thương

nhưng Quả khu đất là Khối sầu vô hạn...

Nỗi sầu ấy, rộng to hơn nữa, còn lan tỏa, bao phủ đến cõi hỏng vô:

Quả đất chuyển, giây lòng tôi rung động

Nỗi sầu tứ nhuần ngấm cõi hỏng vô

Nỗi sầu ấy quấn lấp không gian và cũng hòa vào dòng thời gian vô tận: “Cả kí vãng là chuỗi mồ vô tận - Cả sau này là chuỗi huyệt chưa thành - cùng Hiện tại, biết cùng chăng hỡi bạn - cũng đang chôn âm thầm chuỗi ngày xanh”.

Có thể nói, nỗi ảm đạm thấm thía vào Thơ mới cho đến Điêu tàn vẫn tìm thấy một cung bậc khác, vĩnh cửu trong một chiều kích khác nhằm đi đến tận thuộc tuyệt vọng: sự chối vứt cõi sống như một lựa chọn không thể nào khác. “Thượng đế hỡi, hãy trả tôi về Chiêm quốc - Hãy đem tôi xa lánh trần thế gian”; “Hãy mang đến tôi một tinh cầu lanh tanh - Một bởi vì sao chơ vơ cuối trời xa - Để nơi ấy, tháng ngày tôi lẩn tránh...” là những mong ước thể hiện sự chối bỏ tận cùng ấy.

Bên cạnh chủ đề về một vượt khứ tàn lụi với một không gian thơ ngập tràn cái chết và tuyệt vọng, đậm quánh bóng tối vẫn đang còn những hé sáng sủa của nét đẹp cuộc đời trong tương đối nhiều vần thơ Điêu tàn. Từ vứt cái nhân loại siêu hình rợn ngợp nhằm trở về với Đời, thơ như được reo lên niềm hân hoan trong sáng của Phục sinh. Xuân về, Thu, Trưa đơn giản là cuộc sống thiên nhiên, con fan được trả nguyên trở lại; cũng chính vì thế kia là mọi câu thơ vào loại đẹp nhất của Điêu tàn, và của Thơ mới:

sản phẩm dừa cao say sưa ôm bóng ngủ

Vài trái xanh khảm bạc bẽo hớ hênh phô

(Xuân về)

Trưa lên trời. Với xanh thẳm thai trời

đột nhiên mê ly bắt gặp trắng mây trôi

Trưa gọi kêu, nâng ngực gió lên trời

mặt vú trái tròn, lá bỗng run môi

(Trưa đối kháng giản)

Cũng new độ như thế nào trong gió lộng

Nến lau bừng sáng sủa núi vệ sinh xanh

Bướm vàng nhè nhẹ cất cánh ngang bóng

mọi khóm tre cao rũ trước thành

(Thu)

Điêu tàn là một tập thơ tinh vi nhiều dòng cảm hứng đối nghịch, vọt trào, là dòng vận động không hoàn thành của tư tưởng. Vọng tưởng đau khổ về một đất nước Chiêm Thành đã chỉ với là dĩ vãng, cảm hứng thơ đưa sang một trọng tâm thế hiện tại - Nỗi Sầu lớn của thi nhân, với rộng hơn, dòng Vô nghĩa của tồn tại. Trong cuộc phân thân nhằm rời bỏ trái đất hiện hữu khoảng thường, công ty thơ tìm phương pháp tạo lập riêng đến thơ một nhân loại rợn ngợp đầy đông đảo hình hình ảnh chết chóc, rùng rợn và kiêu kỳ về kết quả sáng tạo nên ấy nhằm rồi cuối cùng, hoang mang và tuyệt vọng cực độ về chính vì sự đánh mất phiên bản ngã. Với đây đó, như quan yếu khác, thơ Chế Lan Viên sau phần đông tưởng tượng điên loạn và cực kỳ hình vẫn lần về dính víu vào đa số cảnh thực, đời thực để tìm sinh sống đấy ít nhiều khoảng sáng sủa trong lành.

Trong thảm kịch tinh thần ở trong nhà thơ, có thảm kịch của dân tộc, tất cả nỗi ai oán của thời đại. Bởi vì vì, như đơn vị thơ nói vào Lời tựa Điêu tàn: “Điêu tàn tất cả riêng gì cho nước Chiêm Thành yêu thích của tôi đâu? kia kìa nó vẫn đục sọ dừa anh. Giờ xương rạn vỡ dội thấu đáy hồn tôi...”. Giờ đồng hồ dội ấy, mặc dù ít mặc dù nhiều, bạn đương thời vẫn bắt buộc lắng nghe, nhất là khi nó vang dội thông qua những vần thơ đầy mức độ ám ảnh. Nó đồng vọng thuộc thời đại với lòng tín đồ trong cảnh nô lệ, mất còn của dân tộc. Đó là ý nghĩa sâu sắc xã hội tích cực, chút cảm khái thời đại, là tiếng điện thoại tư vấn của hồn nước xa xôi vào Điêu tàn.

Điêu tàn quả thực là 1 dòng thi cảm đặc biệt và đặc biệt quan trọng của Thơ mới. Tuy thế, như lời một công ty phê bình thời ấy: “Trừ khi ông đi vào một trong những con đường khác thì ko kể. Với thi cảm này, dù rằng lạ lùng, dù rằng quý báu, ông sẽ không thể nói được nhiều. Nói nữa, ông sẽ không khỏi lâm vào tình thế sự sáo, ông từ sáo với chính ông...”(4). Đó là một nhận xét tất cả lý bởi nó ít các đã tạo nên được điều này: công ty thơ sẽ dốc bản thân đến hết sạch cho một chủ đề độc đáo nhưng vẫn là quái lạ trong bầu không khí thơ thời đại, và tiếng nói đơn vị thơ cũng đã ở những cung bậc tối đa trong một biện pháp thể hiện đầy tính cực đoan và cực kỳ hình.

Đồng điệu cùng hòa điệu với cõi thơ Điêu tàn là tập văn xuôi tiến thưởng sao xuất hiện tiếp đến ít thọ (1942). Ở tập văn xuôi triết luận này, nỗi bi thảm nhân ráng và đều khắc khoải về bản ngã còn mang tính triết lý sâu đậm và vô cùng hình hơn. Xuyên qua sự phức tạp và đầy tính trừu tượng của ngữ điệu tùy bút- triết lý, đây đó sáng sủa lên gần như ý tưởng sâu sắc và lạ mắt của tín đồ thi sĩ trẻ độc nhất vô nhị của Thơ mới. Lệ, Chiều tin tưởng, Trốn lửa, Đêm giao thừa, quăng quật trường nhưng mà đi, Tuổi vàng, Giao thừa, Khai bút, Tượng trưng..., từng bài là một trong những mảnh trung khu tưởng, một lời trường đoản cú thú, là đầy đủ dằn vặt muôn đời của fan nghệ sĩ nhạy cảm cảm hơn ai không còn trong việc đi kiếm lẽ tồn tại của bé người. Trong rubi sao, có sự đan dệt của triết học với thi ca, không khí vô tận và thời hạn vô cùng, tự nhiên và thoải mái và con người, loại khoảnh tương khắc và cái vĩnh cửu... Chế Lan Viên hướng về vũ trụ bao la, thần bí, chú ý ngắm mọi đêm sao bởi con mắt trí tuệ để “trước mắt ta tồn tại cái chân thành và ý nghĩa của tối trời”, để quan tâm đến triết lý về việc vận hễ vô cùng vô tận của gắng giới. Rộng một lần, lại thấy ngôn ngữ khẳng định bạn dạng ngã với sức sáng tạo của bạn nghệ sĩ như 1 cách xác định mình vào sự vận động khổng lồ và bất tử của tự nhiên. đơn vị thơ viết: “Bất diệt. Ta cóc đề nghị bất diệt. Cát bụi cũng riêng giá chỉ trị. Ta đem lại hình dáng của ta một điểm ko gian. Với hạt vàng hiện giữa đêm vàng, ta cũng trở nên chói sáng lên như một miền châu ngọc”. Cả chiếc tôi phiên bản thể và loại tôi nghệ sĩ của tác giả đều hy vọng vượt lên nhân gian để tạo nên một Tháp nghĩ, một Đài thơ cùng rồi trên đài cao ấy hướng tới hư vô, tìm trong các số đó sức mạnh dạn sáng tạo: “Đào xới hỏng vô. Tuôn chảy hư vô. Cả nhì đều vày lòng ta trí tuệ sáng tạo và bằng một sự tuần hoàn như ngày tiết cả nhị trở về sáng chế lòng ta”.

Cái đẹp cứu giúp rỗi nhân loại (Đôtxtôievxki). Và Chế Lan Viên tiếp đến tư tưởng ấy: “Lời lôi kéo thì sống chân trời tuy vậy biết đâu sự cứu vãn vớt lại chẳng tìm thấy địa điểm tôi”. Khó nói theo một cách khác hay không những thế và quyết liệt không dừng lại ở đó về thiên chức của bạn nghệ sĩ: con tín đồ đảm đương một sứ mệnh, nhỏ người sáng tạo một cầm cố giới. Xét mang đến cùng, kia cũng là 1 cách xác minh giá trị của bé người, của từng cá nhân, một tiếng nói của một dân tộc của niềm tin nhân văn.

Xu hướng tìm về những tượng trưng vô cùng hình từng được diễn đạt trong Điêu tàn lại một lần nữa được nhấn mạnh vấn đề trong đá quý sao. Thông qua cách nhìn trực giác, “mọi sự trang bị cứ nắm thành tượng trưng. Không, không, chưa phải tượng trưng mà là sự việc thực”. Và đi đến tận cùng của rất nhiều tượng trưng ấy, Chế Lan Viên ca ngợi cái đẹp nhất linh thiêng, tìm đến sùng bái phần lớn tượng trưng tôn giáo: “Thích Ca! Giê su! Khổng Khâu! Lão tử! Tôi mọi thành trọng điểm cúi đầu trước uy linh thần diệu của các ngài”... Tuy thế sau toàn bộ những suy bốn thần bí, phóng trực giác chiếu qua những miền trọng tâm linh u uẩn, vẫn tồn tại đấy cõi bạn và cuộc đời. đơn vị thơ sẽ tìm lại được mình, “ta vẫn đây rồi, nhọc mệt như ngủ giữa hoa thơm nhưng dậy” nhằm đốt lên ngọn lửa trí tuệ sáng tạo giữa đời: “Thôi đốt vài nhành gai, nhen lên ngọn lửa, bọn họ thành trung khu gợi khêu lên hình bóng của cuộc đời”. Cho dù cũng chỉ là một trong những ngọn lửa bé dại mới được nhen lên, cũng rất có thể coi kia là chân lý được tra cứu thấy cuối chặng hành trình nhọc nhằn và cực khổ của tư tưởng sáng tạo Chế Lan Viên trong Điêu tàn với Vàng sao.

Điêu tàn và Vàng sao đánh dấu một chặng đường mở màn độc đáo và phát lộ tài năng của sự nghiệp văn học Chế Lan Viên. Tập thơ Điêu tàn, với toàn bộ sự bí mật phong phú của chính nó trong bốn duy và cảm giác thơ đang thực sự đã có được một địa chỉ riêng trong Thơ mới, với rộng hơn, trong đời sống thơ ca thế kỷ.

PGS, TS Vũ Tuấn Anh

__________________

(<1>) Hoàng Diệp: Chế Lan Viên, thi sĩ chi phí chiến. Nxb. Khai Trí, sài Gòn, 1969.

(2) Thi nhân Việt Nam. Nxb. Văn học, H, 1942, tr.221.

(3) Hoàng Diệp. Bài xích đã dẫn.

(4) Lê Thiều Quang: nhận định của tôi khi gọi Chế Lan Viên. Tạp chí Tao Đàn số 5, 1939.

Bài viết xem nhiều